Dublin (Iers: Baile Átha Cliath) is de hoofdstad van Ierland in de provincie Leinster. De stad ligt vrijwel halverwege aan de oostkust van het eiland, aan Dublin Bay, een van de Ierse Zee, en wordt van oost naar west doorsneden door de rivier de (Liffey). In 2016 telde de stad 554.554 inwoners.
Plaats in Ierland | |||
---|---|---|---|
| |||
Situering | |||
Provincie | Leinster | ||
Graafschap | County Dublin | ||
Coördinaten | 53° 21' NB, 6° 16' WL | ||
Algemeen | |||
Oppervlakte | 114,99 km² | ||
Inwoners (2016) | 554.554 | ||
Burgemeester | Alison Gilliland ((Lab)) | ||
Overig | |||
Postcode(s) | D1-24, D6W | ||
Netnummer(s) | 01, +353 1 | ||
Motto | Obedientia Civium Urbis Felicitas | ||
Website | dublincity.ie | ||
Foto's | |||
(Dublin Castle) | |||
|
Dublin is gesticht door de Vikingen in ± 988 en is sindsdien een metropool geworden met meer dan 1 miljoen inwoners in het grootstedelijk gebied. De naam komt van 'Dubh Linn', hetgeen (Oudiers) is voor zwarte poel of zwart water, een verwijzing naar een nederzetting die volgens sommigen overeenkomt met het huidige Dublin, afkomstig van de Griekse astronoom (Ptolemeus), rond het jaar 140. Hij had het over een stad die hij (Eblana) noemde.
Hoewel de naam Dublin zelf ook uit het Iers komt is in het Iers de gebruikelijke naam voor Dublin Baile Átha Cliath. Baile betekent "stad", Átha is de genitief van Áth, een doorwaadbare plaats, en Cliath is een vlechtwerk van riet waarmee men de rivierbodem bij een doorwaadbare plaats verstevigde. Het eerste deel van de naam wordt vaak weggelaten, zodat de stad ook Áth Cliath heet. In literaire teksten wordt de naam soms fonetisch afgekort, bijvoorbeeld tot B'l'acliath.
Dublin is zowel zetel van een rooms-katholiek (aartsbisdom) als een aartsbisdom van de (Church of Ireland).
Architectuur
Parken en straten
(St. Stephen's Green) en (Merrion Square) zijn twee parken in het centrum van Dublin. (Phoenix Park) is het grootste ingesloten park in een stedelijk gebied van Europa met daarin het paleis van de (Ierse president) en de . Een bekend plein in de stad is het , met de daaraan grenzende (Jameson Tower) (van de oude (Jameson) distilleerderij). De (Liffey) is de rivier die Dublin opsplitst in het iets armere noorden en het iets rijkere zuiden. en (Grafton Street) zijn de belangrijkste winkelstraten. De hoofdstraat is (O'Connell Street), een straat die genoemd is naar het vroegere parlementslid en burgemeester van Dublin . Het (Temple bar)-gebied is de gedeeltelijk verkeersvrij gemaakte uitgaansbuurt.
Beelden
Op O'Connell Street vindt men de 120 meter hoge (Millennium Spire). Deze is opgericht ter ere van het nieuwe millennium en staat op de plek van (Nelson's Pillar). Daarnaast is er nog een beeld van zelf, een beeld van een vakbondsleider Larkin en een beeld van een andere Ierse vrijheidsvechter: (Parnell).
Op Suffolk Street, een paar straten van (Trinity College) vindt men (Molly Malone). Daarnaast zijn er beelden van de schrijvers (James Joyce) (North Earl Street) en Oscar Wilde (Merrion Square). Ook zanger (Phil Lynott) ((Thin Lizzy)) is vereeuwigd met een standbeeld in Harry Street.
Gebouwen
(St Patrick's Cathedral), gesticht in 1191 als een Rooms-Katholieke kathedraal, is nu de nationale kathedraal van de (Church of Ireland). (Christ Church Cathedral) is de oudste van de twee kathedralen van de Church of Ireland in Dublin. Het is de zetel van de (aartsbisschop) van Dublin. Beide kathedralen werden op last van Elisabeth I omgevormd tot het protestantisme.
In O'Connell Street staat het beroemde (postkantoor) waar in 1916 tijdens de Paasopstand de republiek werd uitgeroepen. De (Bank of Ireland) aan College Green was tot 1800 het parlement van Ierland. Schuin tegenover de Bank of Ireland bevindt zich het (Trinity College Dublin), gebouwd in 1592, waar nu het (Book of Kells) is ondergebracht. Een ander bekend gebouw is (Dublin Castle), dat deels uit een middeleeuws kasteel bestaat en deels uit een 18e-eeuws complex.
Bezienswaardigheden buiten het centrum zijn onder andere het (neoclassicistische) Casino Marino, de Joyce (of Martello) (tower), (Kilmainham Jail) en , het (Irish Museum of Modern Art). Ook buitensteden als (Bray), (Malahide) (bekend van het kasteel) en (Howth) zijn zeer de moeite waard.
Docklands
Relatief nieuwe architectonische ontwikkelingen doen zich voor in het gebied 'Docklands'. Het vervallen havengebied wordt opgewaardeerd en voorzien van prestigieuze nieuwbouw voor bedrijven, woningen en recreatiedoeleinden, vergelijkbaar met de manier waarop dat in onder meer Londen, Amsterdam en Rotterdam is gedaan.
Zo is er het (CCD) gevestigd wat van verre herkenbaar is aan de grote cilinder van glas. Deze is ook bereikbaar via de (Samuel Beckett-brug) die in de vorm van een harp gebouwd is; het nationale symbool. In het gebied is ook de (3Arena) (voorheen The O2) te vinden, de grootste concertzaal in Dublin.
Cultuur
Dublin staat ook bekend om zijn schrijvers en dichters. De dichter en toneelschrijver (William Butler Yeats) is geboren in (Sandymount), Dublin. Ook (James Joyce), die Dublin vereeuwigde in zijn beroemde Ulysses en (Samuel Beckett) waren Dublinners. Andere bekende schrijvers uit Dublin zijn Oscar Wilde, (Jonathan Swift), (Brendan Behan), (Sean O'Casey) en (George Bernard Shaw). De schrijver van Dracula, (Bram Stoker), heeft in de Dublinse wijk Clontarf inspiratie opgedaan. De in Dublin geboren (Roddy Doyle) en (Anne Enright) wonnen respectievelijk in 1993 en 2007 de Booker Prize. De Dubliner auteur (Joseph O'Connor) raakte bekend met zijn (historische roman) die zich afspeelt ten tijde van de grote (hongersnood) van 1847. Sinds juli 2010 mag Dublin zich (Unesco City of Literature) noemen.
Drie afdelingen van het (Iers Nationaal Museum) zijn in Dublin gevestigd, almede het (Irish Museum of Modern Art). Op het terrein van Dublin Castle herbergt de (Chester Beatty Library) een belangwekkende verzameling manuscripten en oude boeken.
De Ieren zijn trots op hun pubs en beweren dat deze de beste in de hele wereld zijn. Temple Bar is het toeristische centrum van activiteit, met veel pubs en restaurants.
De stad is ook de thuisbasis van (Guinness), het bekende zwarte (bier) van het (Stouttype). Het (Guinness Storehouse) museum in de brouwerij in St. James' Gate is een populaire toeristische (trekpleister).
De band (U2) is afkomstig uit deze stad. In clips van de band zijn vaak beelden en/of foto's van Dublin terug te vinden.
Jaarlijks wordt in oktober de (marathon van Dublin) gehouden, een van de grootste marathons van Europa. In diezelfde maand wordt in het Citywest Convention Centre ook de (World Grand Prix Darts) gespeeld, m.u.v. van 2020 t/m 2023. In deze jaren kon het toernooi hier niet worden gespeeld vanwege de coronacrisis en de Oorlog in Oekraïne. Het toernooi werd daarom in 2020 gespeeld in de (Coventry Building Society Arena) in (Coventry) en van 2021 t/m 2023 in de Morningside Arena in (Leicester).
Openbaar vervoer
LUAS
(Luas) (Iers voor snelheid) is de benaming voor het nieuwe trambedrijf in de Ierse hoofdstad Dublin. Het trambedrijf bestaat uit twee lijnen (rood en groen) die niet met elkaar in verbinding staan. Voor de exploitatie heeft de Railway Procurement Agency (Veolia Transport) gecontracteerd voor een periode van vijf jaar. De (groene lijn) is geopend op 30 juni 2004, 10 kilometer lang en telt 13 haltes. De (rode lijn) is geopend op 2 juli 2011, 15 kilometer lang en telt 23 haltes.
DART
Dublin Area Rapid Transit (DART) is een (stadsspoorweg) van de regio Dublin in Ierland, vergelijkbaar met (RER) en (S-Bahn). De dienst loopt tussen (Greystones) (in het zuiden) en (Howth) en (Malahide) (in het noorden). Het spoor loopt voornamelijk langs Dublin Bay. De eigenaar is de nationale spoorwegmaatschappij (Iarnród Éireann), die de lijn ook gebruikt voor doorgaande treinen en de zogenaamde commuter diensten. De DART is in 1984 in gebruik genomen.
Veerdiensten
De maatschappijen (Stena Line) en onderhouden een veerdienst tussen de havens van (Dublin) en (Dún Laoghaire) en die van (Holyhead) in Wales en Liverpool.
Noord tegen zuid
Traditioneel gezien is er een scheiding tussen de noordkant en de zuidkant van de stad, met als scheidingslijn de rivier de (Liffey). De Northside wordt gezien als de armere kant, de kant van de werkende klasse terwijl de Southside de kant is voor de rijkere midden- en hogere klassen. De scheiding wordt versterkt door de postcode-indeling: wijken aan de noordkant hebben een oneven getal (bijvoorbeeld Killester is "Dublin 5"), terwijl wijken aan de zuidkant een even getal hebben (Ballsbridge is "Dublin 4").
Het onderscheid ontstond eeuwen terug toen de Hertog van Kildare zijn huis bouwde aan de minder gewaardeerde zuidkant, en hij werd prompt gevolgd door de rest van de elite. Ofschoon de zuidkant aan het begin van de 21e eeuw nog steeds rijker is, staat het huis van de president van Ierland, (Áras an Uachtaráin), aan de noordkant (in het (Phoenix Park)), maar heeft het als postcode Dublin 8, dat een nummer is van de zuidkant. Ook het huis van de Aartsbisschop van Dublin ligt aan de noordkant, terwijl een van Dublins rijkste wijken, the Hill of Howth ook in het noorden ligt. Ook heeft de zuidkant een groot aantal wijken die niet rijk zijn, zoals Palmerstown, Crumlin en Ballyfermot.
Zie ook
- (Lijst van personen uit Dublin)
Externe link
- (ga) (en) Website van de gemeente Dublin
Referenties
- https://archive.org/details/besidefirecollec00hydeuoft/page/n63/mode/2up?view=theater
- (en) Thin Lizzy's Lynott back in town. op 26 mei 2023.
- Heritage Ireland: .
- Irish Independent: over 25 jaart DART van 14 juli 2009, bezocht 4 december 2010