Marokko (Arabisch: المغرب, al-Maghrib, "het Westen", Berbers: ⵍⵎⴰⵖⵔⵉⴱ, Elmaɣrib / ⵎⵓⵕⵕⴰⴽⵓⵛ, Muṛṛakuc), officieel het Koninkrijk Marokko (Arabisch: المملكة المغربية, Al Mamlaka al-Maghrebiyya, Berbers: ⵜⴰⴳⴻⵍⴷⵉⵜ ⵏ ⴻⵍⵎⴻⵖⵔⵉⴱ, Tageldit n Elmeɣrib), is een land in noordelijk Afrika aan de kust van de Middellandse Zee, de Straat van Gibraltar en de Atlantische Oceaan, grenzend aan Algerije en de (betwiste) Westelijke Sahara. Het behoort tot de Maghreb-landen, waar ook Tunesië, Mauritanië, Algerije en Libië toe worden gerekend. Marokko is een lidstaat van de VN, de OIS en van de Arabische Liga. Anno 2021 telt Marokko (exclusief de Westelijke Sahara) ruim 37,1 miljoen inwoners.
Koninkrijk Marokko المملكة المغربية Al Mamlaka al-Maghrebiyya ⵜⴰⴳⴻⵍⴷⵉⵜ ⵏ ⴻⵍⵎⴻⵖⵔⵉⴱ Tageldit n Elmeɣrib | ||||
---|---|---|---|---|
Basisgegevens | ||||
Officiële landstaal | Arabisch, Berbers | |||
Hoofdstad | Rabat | |||
Regeringsvorm | Parlementaire monarchie | |||
Staatshoofd | Koning | |||
Regeringsleider | Premier (Aziz Akhannouch) | |||
Religie | Islam (98,7%), christendom (1,1%), jodendom (0,2%) | |||
Oppervlakte | 446.550 km² (2,8% water) | |||
Inwoners | 37.344.787 (2021) | |||
Bijv. naamwoord | Marokkaans | |||
Inwoneraanduiding | Marokkaan (m./v.) Marokkaanse (v.) | |||
Overige | ||||
Motto | God, vaderland en koning الله الوطن الملك | |||
Volkslied | (Hymne Cherifien) | |||
Munteenheid | (Marokkaanse dirham) (MAD) | |||
UTC | (tijdens de (Ramadan)) | |||
Nationale feestdag | 30 juli (Mohammed VI troonsbestijging) | |||
Web | Code | Tel. | (.ma) | MAR | 212 | |||
Voorgaande staten | ||||
| ||||
Portaal |
De oudste staat in het huidige Marokko was het inheemse (koninkrijk Mauretania) en bestond vanaf 110 v. Chr. Het sultanaat Marokko bestond vanaf 789 tot 1912, het werd door verschillende Berberse en (Arabische) dynastieën bestuurd. De moderne staat Marokko is ontstaan toen het land zich onafhankelijk verklaarde van Frankrijk en Spanje op 2 maart 1956. De Frans-Spaanse bezetting van Marokko begon in 1912. De hoofdstad van Marokko is Rabat en de grootste stad is (Casablanca). Andere belangrijke steden zijn (Fez), Marrakesh, (Agadir), (Tanger), (Oujda), en (Nador).
Marokko is een monarchie. Sinds 23 juli 1999 is Mohammed VI de koning van Marokko. Hij werd daarmee de achttiende koning van de (Alaoui-dynastie) die sinds 1666 regeert in Marokko. De nationale feestdag van Marokko is op 30 juli, de dag waarop koning Mohammed VI zijn vader Hassan II officieel opvolgde.
De overheersende godsdienst is de islam, maar het land telt ook een klein percentage (christenen) en joden. Marokko heeft twee officiële talen: Arabisch en het Berbers. Het Marokkaanse onderwijssysteem, het voormalige protectoraat en media zorgen ervoor dat veel Marokkanen ook buitenlandse talen beheersen waaronder: Frans, Spaans en in mindere mate Engels. In het dagelijks leven worden er twee volkstalen gesproken: Marokkaans-Arabisch ((Darija)) en het Berbers.
Naam
De naam Marokko werd voor het eerst gebruikt door de Spanjaarden ('Marruecos') nadat zij in de (Slag bij Zallaqa) werden verslagen door de (Almoraviden), wier hoofdstad toen Marrakesh was. De naam van de stad komt van mur (n) akush, wat land van god betekent in het Berbers. De stam mur is in de meeste Berberse talen terug te vinden in haar vrouwelijke vorm: tamurt. De naam 'Marokko' (en andere westerse benamingen voor het land) is afgeleid van de naam van de voormalige hoofdstad. In het Arabisch wordt Marokko Maghreb genoemd, dat het westen betekent. Het wordt zo genoemd omdat Marokko destijds het uiterste westelijk gelegen gebied was. De naam Maghreb kan verwarrend zijn want heel Noord-Afrika werd (en wordt nog wel) "al maghreb" genoemd. Daarom wordt Marokko ook wel al maghreb al aqsa (het verre Westen) genoemd.
Geschiedenis
![image](https://www.wikiquery.nl-nl.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXF1ZXJ5Lm5sLW5sLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlsTDJWbEx6RnlhV2RvZEdGeWNtOTNYMkpzZFdVdWMzWm5MekUxY0hndE1YSnBaMmgwWVhKeWIzZGZZbXgxWlM1emRtY3VjRzVuLnBuZw==.png)
De oorspronkelijke bevolking van Marokko werd gevormd door de Berbers, ook (Imazighen) genoemd. Het eerste bekende feit van de geschiedenis van Marokko is de vestiging van (Fenicische) handelsposten aan de Marokkaanse kust omstreeks (1200 v.Chr.) Daarna stichtten de (Punische) (Carthagers) er handelsfactorijen. Nadat Carthago in de Tweede Punische oorlog door het Romeinse Rijk was verslagen, ging Marokko onderdeel uitmaken van het Berbers koninkrijk (Mauretania), een vazalstaat van Rome. Met de executie van de laatste Mauretanische koning (Ptolemaeus van Mauretania) door keizer (Caligula) in 40 n.Chr. kwam het gebied onder rechtstreeks Romeins bestuur. Na de val van het Romeinse Rijk veroverden de Vandalen (429) het land. Het Oost-Romeinse Byzantijnse Rijk (533) probeerde het gebied in zijn macht te krijgen, maar het kon alleen de stad Ceuta enige tijd onder controle houden.
In 682 veroverde het Islamitisch Kalifaat het gebied en werd de islam geïntroduceerd. In 739 begon de (Grote Berberopstand) onder de Marokkaanse Berberstammen. Deze verspreidde zich binnen een zeer korte periode over heel de Maghreb en Spanje. Hoewel de opstand vier jaar later werd neergeslagen, was de centrale macht van het Kalifaat sterk aan het afnemen. Vanaf het begin van de achtste eeuw regeerden verschillende dynastieën over gebieden in de Westelijke Maghreb: het koninkrijk van (Nekor) (710-1019), de (Barghawata) (744-1058), de (Idrisiden) (780-974) en (Sijilmasa) (771-1051). De Berberse (Almoraviden) verenigden in de 11e eeuw voor het eerst het huidige Marokko en zij stichtten de beroemde hoofdstad Marrakesh. Onder hun bewind zou het land voor het eerst bekend komen te staan als Marokko. Bekende Berberse dynastieën waren de (Almohaden) (1147-1269) en de (Meriniden) (1215-1465). Daarna kwamen de Arabische (Saadis) (1509-1654). Onder die eerste was Marokko enige tijd een (wereldmacht). Vanaf de elfde eeuw volgden vernietigende invallen van de Arabische (Banu Hilal)-bedoeïenen. Met hun komst zou het land een versnelde periode van arabisering doormaken. De Arabische migratie was een belangrijke oorzaak van een lange periode van anarchie in de Maghreb, waarin (piraterij) vrij spel kreeg.
In 1415 werd de stad Ceuta door de Portugezen veroverd. Later werden meer steden veroverd door Spanjaarden en Portugezen, maar rond 1700 waren deze steden weer heroverd door de Marokkanen. Na de val van de (Meriniden) werd de macht uitgeoefend door het laatste Berberse koningshuis van Marokko, dat van de (Wattasiden). In 1554 werden zij verslagen door de (Saadis) en daarmee kwam het land onder Arabische heerschappij. De Saadi-dynastie handhaafde zich tot 1659. De Sa’adi-sjarifen brachten in 1578 bij de Portugezen een beslissende nederlaag toe. Marokko is het enige Noord-Afrikaanse land dat geen onderdeel was van het Turkse Ottomaanse Rijk, terwijl delen van Algerije en Tunesië er wel onder vielen. In 1659 kwamen de Arabische (Alaouieten) aan de macht, die zich als monarchen wisten te handhaven.
Nadat Algerije in 1830 door de (Fransen) veroverd was, steunden de Marokkanen de Algerijnse opstandelingenleider (Abd al-Kader), wat tot een oorlog leidde. Begin twintigste eeuw sloot Frankrijk met Groot-Brittannië en Spanje overeenkomsten over Marokko. Hierbij werd Marokko verdeeld in een internationale zone Tanger, een Franse invloedssfeer en een Spaanse invloedssfeer; deze verdeling vond mede zijn oorzaak in het (Panther-incident) in 1911, toen Duitsland in de haven van (Agadir) met een kanonneerboot gewapende steun aan de sultan toezegde, in ruil voor de status van Duits protectoraat voor Marokko. Na onderhandelingen tussen de Fransen en de Duitsers erkende Duitsland toch het Franse protectoraat. De eerste president-generaal in het protectoraat Marokko was generaal (Lyautey).
(Abdelkrim el Khettabi), een (Riffijns) verzetsheld, initieerde in de jaren twintig een islamitisch geïnspireerde volksopstand onder de Berberse (Riffijnen), gericht tegen zowel de koloniale machten als tegen de onderdanige Arabisch-Marokkaanse machthebbers. De opstand werd met vereende krachten neergeslagen. In 1932 werd de oase (Tafilalet) door de Fransen bezet en in 1934 werd heel Marokko uiteindelijk onder Frans gezag gebracht. In 1941 sloten de Marokkanen zich aan bij de beweging van de Vrije Fransen van generaal (De Gaulle). In 1943 werd de Verenigde Onafhankelijkheidspartij ((Istiqlal)) opgericht door de nationalisten ( was een van haar voormannen). Deze partij eiste volledige onafhankelijkheid voor Marokko met een constitutionele vorm van regering onder koning (Mohammed V), die het nationalisme steunde. Onder Franse druk ging koning Mohammed V en zijn gezin in augustus 1953 in ballingschap. werd door Frankrijk als de nieuwe koning van Marokko aangekondigd.
Nadat ibn Arafa aan de macht gekomen was, brak er een periode van fel gewapend verzet van de Marokkanen aan. Hierdoor kon Ibn Arafa de situatie niet meer in de hand houden en vluchtte hij naar Tanger. Mohammed V keerde op 5 november 1955 terug als koning van Marokko. Op 2 maart 1956 werd Marokko onafhankelijk van Frankrijk. Later werden aparte verdragen met Spanje gesloten waardoor de Spanjaarden vrijwel gelijktijdig met Frankrijk Marokko's onafhankelijkheid erkenden. Maar de Spanjaarden hielden zowel de noordelijke enclaves (Ceuta en (Melilla)), de zuidelijke enclave ((Ifni)) als de Westelijke Sahara onder hun macht. Op 12 november 1956 werd Marokko lid van de Verenigde Naties en op 1 oktober 1958 lid van de Arabische Liga. In december 1965 werd door de Verenigde Naties een resolutie aangenomen volgens welke Spanje Sidi Ifni en de Westelijke Sahara moest dekoloniseren. Op 30 juni 1969 besloot Spanje alleen Ifni aan Marokko over te dragen, terwijl de Westelijke Sahara in Spaanse handen bleef.
Koning Mohammed V overleed op 3 maart 1961, waarna zijn zoon Hassan II op de troon kwam. In 1963 braken de eerste grensconflicten met Algerije uit. Dit werd de genoemd. In februari 1964 werd het conflict geregeld en werd een gedemilitariseerde zone ingesteld. In december 1964 bracht Hassan II een bezoek aan Tunesië om de banden tussen beide gearabiseerde landen te verbeteren die ernstig waren verstoord toen Tunesië in 1960 de onafhankelijkheid van Mauritanië erkende. In januari 1970 werd Mauritanië volledig door Marokko erkend en in juni 1970 werd er reeds een samenwerkingsverdrag tussen beide landen getekend. In 1972 werd per referendum een grondwet aangenomen, die het land tot constitutionele monarchie maakte. In juli 1971 delegeerde Hassan II na een mislukte staatsgreep alle burgerlijke en militaire bevoegdheden aan generaal (Mohamed Oufkir). Op 16 augustus 1972 deden officieren van de luchtmacht onder leiding van generaal Oufkir een mislukte greep naar de macht. Deze mislukte staatsgreep werd gevolgd door ingrijpende zuiveringen in de legertop en de daders werden allen geëxecuteerd. In 1976 werd de Westelijke Sahara door Marokko geannexeerd, nadat op 6 november 1975 de (Groene Mars) was georganiseerd. Dit gebied staat nog steeds voor een groot deel onder Marokkaanse controle.
Op 23 juli 1999 overleed Hassan II aan de gevolgen van een hartaanval. Hij werd opgevolgd door zijn zoon Mohammed VI, die probeert het land gematigd te moderniseren. De begrafenis van Hassan II werd door ruim twee miljoen Marokkanen en door veel internationale hoogwaardigheidsbekleders bijgewoond. Na de komst van Mohammed VI werd in november 1999 , de invloedrijke minister van Binnenlandse Zaken, ontslagen. Ook zijn na de komst van de nieuwe koning enkele vooraanstaande dissidenten naar Marokko teruggekeerd. De Berbers, die onder de arabiseringspolitiek van Hassan II structureel werden achtergesteld, kregen nu een betere positie en ook de positie van de vrouw werd flink verbeterd.
Flora en fauna
Het Atlasgebergte verdeelt de flora en fauna van Marokko in twee zeer verschillende delen. In het noordwesten van de Atlas vindt men de vegetatie van het Middellandse Zeegebied en in het zuidoosten de Afrikaanse steppe en woestijn. In de regenrijke berggebieden en de hoogvlakten in het westen komen bossen voor met (steen-) en (kurkeik), (soorten uit de cipresfamilie), (atlasceders) en (aleppodennen). Deze bossen bestrijken slechts 10% van het oppervlak. In het zuidelijke kustgebied groeien de (arganbomen), die alleen in Marokko groeien, en Indiase (Jujube) (Ziziphus mauritiana) met zijn viltige bladeren. In de rest van Marokko heeft de mediterrane vegetatie door eeuwenlange (roofbouw) moeten wijken voor landbouw of is gereduceerd tot arme vegetaties van (boomheide) met boomsoorten uit het geslacht (Arbatus), (pistache) (Pistacia vera), soorten (jeneverbes) en de (Europese dwergpalm).
Boven de (boomgrens) in het hooggebergte, op meer dan 3100 m boven de zeespiegel bevindt zich een vegetatie van de (alpiene zone). Lager overheerst een steppe-vegetatie met doornstruweel afgewisseld door plekken met pollen gras. In de hooggelegen steppen van het noordoostelijk deel groeit droogtebestendig (halfagras). In de spaarzaam aanwezige oasen worden dadelpalmen geteeld.
De in het wild levende dieren hebben zich teruggetrokken in dunbevolkte gebieden van Marokko; sommige soorten zoals de (luipaard) en de (caracal) zijn met uitsterven bedreigde diersoorten. Andere zoogdiersoorten zijn de (berberaap), gazellen, de (gestreepte hyena), de (gewone jakhals), de (woestijnvos). Talrijker zijn reptielen ((hagedissen), (kameleons), (schildpadden) en (slangen)). Tot 2003 zijn in Marokko 452 verschillende vogelsoorten waargenomen. Er broeden 224 soorten, waarvan 15 soorten zo nu en dan. Onder de broedvogels bevinden zich (ooievaars), (arenden), (gieren), (buizerds), (wouwen) en de ernstig bedreigde (heremietibis).
In het wild leefde vroeger ook de (Berberleeuw) maar de laatste Berberleeuw in het wild werd in 1922 gedood door stropers. Tegenwoordig leven er nog minder dan 90 exemplaren in gevangenschap. Ook de (nijlkrokodil), de (struisvogel), de (algazel) en de (addax) verdwenen in de loop van de 20e eeuw uit Marokko.
Er zijn verscheidene (nationale parken) in het land, zoals het berggebied rond de hoogste top in het Atlasgebergte, de Toubkal, en het gebied waar de heremietibissen broeden, (Nationaal Park Souss-Massa).
Geografie
Fysieke kenmerken
Marokko heeft (exclusief het geannexeerde gebied, zie hieronder) een oppervlakte van 446.550 km² waarvan 250 km² water. Er zijn landgrenzen met Algerije, Mauritanië, Spanje (de enclaves Ceuta en (Melilla)) en het geannexeerde gebied; de totale lengte van deze grenzen bedraagt 2.017.9 km. Voorts kent Marokko een kustlijn van 1.835 km.
Betwiste gebieden
Marokko annexeerde (het grootste gedeelte van) de Westelijke Sahara in de periode 1976-1979, maar dit stuitte op (internationaal) verzet. Bevrijdingsorganisatie (Polisario) vond eerst onderdak in zowel Mauritanië als Algerije, totdat het eerstgenoemde land een verdelingsakkoord met Marokko sloot over de Westelijke Sahara. Toen de Arabische Democratische Republiek Sahara (ADRS), die een klein deel van Westelijke Sahara regeert maar wel het hele gebied claimt, in 1984 toetrad tot de Afrikaanse Unie verliet Marokko de unie uit protest. In 2017 trad Marokko weer toe.
In het westen van Algerije liggen de gebieden van (Tindouf) en (Béchar) die door Marokko betwist worden. Marokko beschouwt het als een deel van (Groot-Marokko). Beide landen vochten in 1963-1964 de (Zandoorlog) uit waarbij de grens ongewijzigd bleef.
In het noorden van Marokko liggen twee Spaanse exclaves: Ceuta en (Melilla). Marokko beschouwt deze exclaves en zeven onbewoonde eilandjes voor de Noord-Afrikaanse kust, samen de zogeheten Plazas de soberanía, en het eilandje (Alborán) als bezet Marokkaans grondgebied.
Klimaat
Marokko kan worden onderverdeeld in vier klimaatzones. In het noorden en westen heerst een mediterraan klimaat. Het Atlasgebergte zorgt ervoor dat aan de loefzijde van het gebergte veel stuwingsregen voorkomt. Hierdoor ontstaan vruchtbare gebieden die gebruikt worden voor akkerbouw en veeteelt. Het tegenovergestelde geldt voor de (lijzijde), die zorg draagt voor een (regenschaduw) in het oosten en zuidoosten. Daardoor heersen er in het zuiden en westen een steppeklimaat en een woestijnklimaat. De hoogste delen van het gebergte hebben een (hooggebergteklimaat).
Bevolking
(Top 10 Grootste steden in Marokko) | |
---|---|
Stad | Inwonertal (juli 2019) |
(Casablanca) | 3,532,000 |
(Fez) | 1,171,000 |
(Tanger) | 1,063,000 |
(Salé) | 978,000 |
Marrakesh | 962,000 |
Meknes | 563,000 |
(Oujda) | 558,000 |
Rabat | 541,000 |
(Kenitra) | 484,000 |
(Agadir) | 484,000 |
Demografische kenmerken
Het grootste deel van de bevolking woont ten westen van het Atlasgebergte, dat het land scheidt van de Sahara. Casablanca is het centrum van handel en industrie en de grootste haven; Rabat is de zetel van de regering; Tanger is de poort van Europa naar Marokko en ook een grote haven; Fez is de culturele en religieuze hoofdstad; Marrakesh en Agadir zijn de grootste toeristische trekpleisters van Marokko.
De bevolking is in de twintigste eeuw verachtvoudigd. In 1900 waren er 3,8 miljoen Marokkanen. Marokko telde in 2013 ruim 32 miljoen mensen. In de prognoses van de Population Reference Bureau wordt voorzien dat de bevolking van het land tot 2050 aanzienlijk zal groeien tot een populatie van 43 miljoen mensen. Marokko is na Egypte en Algerije het volkrijkste Arabische land.
(The World Factbook) van de CIA meldt over 2018 de volgende cijfers:
- bevolkingsgroei: 0.95%
- (sterftecijfer): 4,9 per 1000 inwoners
- geboortecijfer: 17,5 per 1000 inwoners
- levensverwachting: gemiddeld 77,3 jaar (mannen: 74,2 jaar, vrouwen: 80,5 jaar)
- analfabetisme: bij de mannen 22,5%, bij de vrouwen 42,2% (2015)
- bevolkingsgroepen: Arabisch-Berbers 99%, overig 1%
- religie: soennitische moslims 99%, overige (waaronder (christenen), joden) 1%
- werkloosheid bij de jeugd 15-24 jaar: totaal 22,2% (mannen 20%, vrouwen 22,8%)
- migratiesaldo: -3,1 migranten per 1000 inwoners
Bevolkingsgroepen
![image](https://www.wikiquery.nl-nl.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXF1ZXJ5Lm5sLW5sLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlsTDJWbEx6RnlhV2RvZEdGeWNtOTNYMkpzZFdVdWMzWm5MekUxY0hndE1YSnBaMmgwWVhKeWIzZGZZbXgxWlM1emRtY3VjRzVuLnBuZw==.png)
Ongeveer driekwart van de huidige Marokkanen is van Berberse afkomst en mensen van Arabische afkomst vormen de op een na grootste etnische groep, gevolgd door de Negroïde Marokkanen.
De Joodse minderheid is in de loop van de twintigste eeuw sterk in omvang afgenomen en telde begin van de eenentwintigste eeuw 3.000 mensen.
![image](https://www.wikiquery.nl-nl.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXF1ZXJ5Lm5sLW5sLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlsTDJWbEx6RnlhV2RvZEdGeWNtOTNYMkpzZFdVdWMzWm5MekUxY0hndE1YSnBaMmgwWVhKeWIzZGZZbXgxWlM1emRtY3VjRzVuLnBuZw==.png)
De meeste van de ongeveer 100.000 buitenlandse inwoners van Marokko zijn van Franse of Spaanse origine, waaronder veel leraren en technisch geschoold personeel en daarnaast steeds meer gepensioneerden, vooral in Marrakesh.
Taal
De officiële talen zijn Arabisch (Darija) en Berbers (Tamazight). Het standaard Arabisch wordt op de scholen onderwezen en in vrijwel alle schriftelijke en officiële communicatie gebruikt. De meest gesproken taal is een dialect van het Arabisch, het Marokkaans-Arabisch (Darija). Andere in Marokko gesproken talen zijn de Berbertalen ((Tarifit), (Atlas-Tamazight) en (Tashelhiyt)). Frans heeft als tweede taal steeds een belangrijke plaats behouden in het openbare leven (vaak de taal van bedrijven, overheid en diplomaten, maar ook in winkels, restaurants en soms ook in onderlinge gesprekken). Veel Marokkaanse televisie- en radioprogramma's zijn ook in het Frans, terwijl in het noorden, het voormalige (Spaans-Marokko), veelal Spaans als tweede taal wordt gehoord.
Godsdienst
De bepaalt dat de islam, en dan met name het (malikisme) de (staatsgodsdienst) van Marokko is. De grondwet bepaalt bovendien dat dit aspect van de grondwet niet veranderd kan worden door een grondwetsherziening. De Marokkaanse staat erkent wel twee andere religies in het land naast de islam: het christendom en het jodendom. 98,7% van de bevolking zijn soennitische moslims, 1,1% christenen en 0,2% joden.
Het (soefisme) kent er specifieke Maghrebijnse kenmerken: heiligenverering, bedevaart naar heiligengraven en religieuze (broederschappen). Hoewel de islamitische wet verbiedt heiligen te vereren, treft men in Marokko talrijke heiligengraven ((maraboets)) aan. De belangrijkste soefibroederschappen zijn de en de . Marokko is sinds de oprichting in 1969 lid van de Organisatie voor Islamitische Samenwerking.
Marokko kent geen (godsdienstvrijheid). Zo is het moslims verboden te spreken over een bekering tot een andere godsdienst en kunnen Marokkaanse moslims die zich bekeren tot het christendom niet gedoopt worden. Moslims is het geoorloofd hun geloof te verkondigen, maar voor christenen is dit verboden en buitenlandse christenen worden regelmatig het land uitgezet. Op pogingen om moslims te bekeren tot een andere godsdienst staat voor burgers van Marokko een gevangenisstraf van een half tot drie jaar.
Het christendom is in Marokko aanwezig sinds de Romeinse tijd. De stierf in (Tanger) in de 3e eeuw. In de (achtste eeuw) verspreidde de islam zich. Sinds Franciscus van Assisi vijf (minderbroeders) naar Marokko zond, zijn er steeds franciscanen in het land geweest. In de Franse tijd nam het aantal katholieken toe. Zo kent Marokko naast moskeeën ook vele kathedralen. De meeste christenen in Marokko zijn echter buitenlanders; Marokkanen die openlijk een christelijke samenkomst willen bijwonen, kunnen daarvoor opgepakt en verhoord worden.
De Katholieke Kerk is er ingedeeld in twee aartsbisdommen: het aartsbisdom Rabat onder leiding van en dat van (Tanger) en het land telt zestien (katholieke scholen) (zie: (Katholieke Kerk in Marokko)).
De Marokkaanse Joden vormen een oude gemeenschap die reeds ongeveer 2000 jaar bestaat (zie: (Geschiedenis van de Joden in Marokko)).
Politiek
Staatsinrichting
Marokko is een onafhankelijke staat sinds 2 maart 1956. Het is een monarchie met een grondwet en een gekozen (parlement). Het land heeft een koning als staatshoofd en een minister-president als (regeringsleider). Volgens de grondwet ligt de macht over vrijwel alle taken van de regering bij de koning die de ministerraad voorzit en de ministers aanwijst of hun aanstelling goedkeurt. De koning kan ministers ontslaan, het parlement ontbinden, nieuwe verkiezingen uitschrijven, en hij kan bij decreet regeren. In de tweekamerstructuur ((Huis van Afgevaardigden)/(Huis van Raadsleden)) waarvan sprake is in de Marokkaanse politiek, kan ook het parlement de regering ontbinden door een motie van wantrouwen.
De huidige koning is sinds juli 1999 Mohammed VI die zijn vader, koning Hassan II, opvolgde na diens overlijden. De huidige premier is (Aziz Akhannouch) (sinds oktober 2021).
Na zijn verkiezingsoverwinning in mei 2007 maakte de Franse president (Nicolas Sarkozy) werk van het zoeken van steun voor de oprichting van de (Unie voor het Middellandse Zeegebied), die de bestaande akkoorden tussen de Europese Unie en andere landen rond de Middellandse Zee zou vervangen en verdiepen. Die unie zou tevens tot een nauwere associatie van Marokko met Europa moeten leiden en de afwijzing van de aanvraag tot (Marokkaans lidmaatschap van de Europese Unie) in de jaren 80 verzachten.
Bestuurlijke indeling
![image](https://www.wikiquery.nl-nl.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXF1ZXJ5Lm5sLW5sLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlsTDJWbEx6RnlhV2RvZEdGeWNtOTNYMkpzZFdVdWMzWm5MekUxY0hndE1YSnBaMmgwWVhKeWIzZGZZbXgxWlM1emRtY3VjRzVuLnBuZw==.png)
Marokko is onderverdeeld in zestien regio's (inclusief Westelijke Sahara), vijfenveertig provincies, zestien prefecturen en vele andere administratieve eenheden.
Onderwijs
Onderwijs in Marokko is kosteloos en verplicht tot zestien jaar. Het percentage dat kon lezen en schrijven werd in 2012 geschat op 72%. In september 2006 werd Marokko de Literacy Prize door UNESCO uitgereikt.
Marokko heeft zo'n 21 universiteiten, waarvan 8 privé zijn, en meer dan ruim 200 scholen en instituten verspreid over het hele land. De bekendste instellingen zijn onder meer de in Rabat, de grootste universiteit van het land, het in Rabat, dat naast zijn landbouwspecialiteiten toonaangevend sociaal-wetenschappelijk onderzoek uitvoert. En in (Ifrane). Dit was de eerste Engelstalige universiteit in Noordwest-Afrika. Het land telt ook vijftien (katholieke scholen).
De , gesticht door in 859, in (Fez). Deze universiteit wordt door de UNESCO beschouwd als de "oudste universiteit ter wereld". Marokko heeft ook enkele prestigieuze postacademische scholen, waaronder:
- National Institute of Posts and Telecommunications (INPT)
- National School of Electricity and Mechanics (ENSEM)
- École Mohammadia d'Ingénieurs
- ISCAE
- INSEA
- National School of Mineral Industry
- École Hassania Des Travaux Publics
Cultuur
Architectuur
![image](https://www.wikiquery.nl-nl.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXF1ZXJ5Lm5sLW5sLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlsTDJWbEx6RnlhV2RvZEdGeWNtOTNYMkpzZFdVdWMzWm5MekUxY0hndE1YSnBaMmgwWVhKeWIzZGZZbXgxWlM1emRtY3VjRzVuLnBuZw==.png)
De architectuur van Marokko kent een grote verscheidenheid aan stijlen. Die verscheidenheid is vooral het gevolg van achtereenvolgende bouwstijlen door de eeuwen heen tot en met moderne bouwwerken. Vooral het stadsbeeld van de vier zogenaamde (koningssteden) is op architectonisch gebied zeer boeiend en trekt veel bewonderaars. Centraal binnen de bebouwing staat meestal een moskee die rijk versierd is en gedomineerd wordt door een minaret. Maar ook de vele andere bouwwerken kenmerken zich door rijke versiering van onder meer plafonds en prachtig stucwerk en tegelwerk.
Literatuur
![image](https://www.wikiquery.nl-nl.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXF1ZXJ5Lm5sLW5sLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlsTDJWbEx6RnlhV2RvZEdGeWNtOTNYMkpzZFdVdWMzWm5MekUxY0hndE1YSnBaMmgwWVhKeWIzZGZZbXgxWlM1emRtY3VjRzVuLnBuZw==.png)
Marokko heeft een groot aantal romanschrijvers voortgebracht maar ook dichters, toneelschrijvers, essayisten en journalisten. (Tahar Ben Jelloun) en (Fatima Mernissi) hebben wereldfaam verworven.
Muziek
Marokko kent veel soorten muziek door de verschillende stammen en culturen die het land kent. De meest bekende gênres zijn de en de (Chaabi). Chaabi is een muzieksoort die bestaat uit verschillende variëteiten die afstammen van de veelsoortige vormen van Marokkaanse volksmuziek. Chaabi werd oorspronkelijk uitgevoerd op markten, maar is nu te vinden op elke viering of vergadering.
Marokko is ook een (Eurovisie-land). In (1980) deed de Marokkaanse zangeres (Samira Bensaid) mee aan het Eurovisiesongfestival. Het was de eerste en vooralsnog enige deelname van Marokko.
Keuken
![image](https://www.wikiquery.nl-nl.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXF1ZXJ5Lm5sLW5sLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlsTDJWbEx6RnlhV2RvZEdGeWNtOTNYMkpzZFdVdWMzWm5MekUxY0hndE1YSnBaMmgwWVhKeWIzZGZZbXgxWlM1emRtY3VjRzVuLnBuZw==.png)
Eten is in Marokko een sociaal gebeuren en een belangrijk deel van de Marokkaanse cultuur. De keuken kent een lange traditie en heeft vele invloeden ondergaan. Ze is het resultaat van eeuwenlange interactie met de buitenwereld door mengeling van invloeden uit de (Arabische), , (Spaanse) en (mediterrane) keukens. Al deze keukens hebben in meer of mindere mate bijgedragen aan de diversiteit van de Marokkaanse keuken. Daarnaast werd die verder verfijnd door de koks in de koninklijke keukens in de Marokkaanse koningssteden.
(Kruiden) worden op grote schaal gebruikt. Ondanks dat het land al duizenden jaren kruiden importeert, komen veel ingrediënten uit het land zelf, zoals (saffraan), (munt) en olijven, (sinaasappelen) en (limoenen). Belangrijke kruiden zijn (kaneel), (komijn), (peper), (gember), saffraan en (kurkuma). (Kip) wordt er het meest gegeten. Daarnaast ook wel (rundvlees), ook al wordt de voorkeur gegeven aan (lamsvlees), dat echter relatief duur is. Enkele bekenden gerechten:
- (Couscous) wordt gezien als het nationale gerecht van Marokko. Het wordt gemaakt van gestoomde griesmeel en geserveerd met groenten.
- De (tajine) is een stoofpot waar vlees- en visschotels in worden klaargemaakt.
- (Harira) is een maaltijdsoep. Deze wordt traditioneel tijdens de (Ramadan) na zonsondergang gegeten en verder tijdens de winter.
- (Bastilla) is een met vlees of vis gevuld gebak. Er worden kruiden en vaak ook suiker, citroen en kaneel aan toegevoegd.
- (Toearegthee) is een soort muntthee die centraal staat in het sociale leven. De hoogte waarmee deze wordt ingeschonken een indicatie van de mate waarin de gast in de gunst valt.
- (Briouettes) zijn kleine driehoekig bladerdeeggebakjes gevuld met vlees.
- (Chebakia) is een zoete lekkernij die vaak wordt gegeten bij speciale gelegenheden.
- (Msemmen) is een soort van kruising tussen een brood en een pannenkoek waar soms honing bij wordt toegevoegd.
Sport
De populairste sport in Marokko is voetbal. Het (Marokkaans voetbalelftal) vertegenwoordigt het land op internationale toernooien. De hoogste voetbaldivisie is de (Botola Pro).
In 2015 zou Marokko de (Africa Cup) organiseren, maar het wilde het toernooi uitstellen vanwege de (ebola-uitbraak in West-Afrika.) De (CAF) stemde niet in met dit uitstel en kende in plaats daarvan aan Equatoriaal-Guinea de organisatie van het toernooi toe.
In de jaren dat de (Dakar-rally) in Afrika werd verreden, werd Marokko ook aangedaan.
Film
Marokko is een internationaal geliefde locatie voor het opnemen van films. Met name de omgeving van (Ouarzazate) wordt geprezen, niet alleen vanwege het landschap en de zeer bruikbare locaties, zoals dorpen en kasba's, maar ook vanwege de lichtval. De stad beschikt over een aantal grote filmstudio's en wordt wel het Hollywood van Marokko genoemd. Sinds de jaren vijftig zijn veel (Hollywoodproducties) in deze omgeving opgenomen. Daarnaast heeft het land ook een eigen filmindustrie die in opkomst is. Elk jaar worden er in Tetouan, Rabat en Marrakech filmfestivals gehouden.
Volkslied
![image](https://www.wikiquery.nl-nl.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXF1ZXJ5Lm5sLW5sLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlsTDJWbEx6RnlhV2RvZEdGeWNtOTNYMkpzZFdVdWMzWm5MekUxY0hndE1YSnBaMmgwWVhKeWIzZGZZbXgxWlM1emRtY3VjRzVuLnBuZw==.png)
De (Hymne Cherifien) is sinds 1956 het officiële volkslied van het Marokkaanse Koninkrijk. De tekst werd geschreven door Ali Squalli Houssaini en de muziek is afkomstig van Léo Morgan.
Toerisme
Toerisme is een van de belangrijkste sectoren in de Marokkaanse economie. Het is goed ontwikkeld met een sterke toeristische industrie gericht op de kust, cultuur en geschiedenis van het land. Marokko trok in 2019 ruim 13 miljoen toeristen, en is daarmee het meest door toeristen bezochte land van Afrika. Toerisme is de op een na grootste (buitenlands) inkomen in Marokko na de fosfaatindustrie. De Marokkaanse overheid investeert fors in de ontwikkeling van het toerisme, in 2010 lanceerde de regering haar visie 2020, die van plan is Marokko tot een van de 20 beste toeristische bestemmingen ter wereld te maken en het jaarlijkse aantal internationale aankomsten tegen 2020 te verdubbelen tot 20 miljoen, in de hoop dat het toerisme dan is gestegen tot 20% van het bbp.
Grote, door de overheid gesponsorde marketingcampagnes om toeristen aan te trekken, adverteerden in Marokko als een goedkope en exotische, maar veilige plek voor toeristen. De meeste bezoekers aan Marokko blijven Europees, met bijna 20% van alle bezoekers uit Frankrijk. Het relatief hoge aantal toeristen in Marokko is geholpen door de locatie - Marokko ligt dicht bij Europa en trekt bezoekers naar de stranden. Vanwege de nabijheid van Spanje maken toeristen in de kustgebieden van Zuid-Spanje een- tot driedaagse reizen naar Marokko.
Sinds de luchtdiensten tussen Marokko en Algerije zijn ingesteld, zijn veel Algerijnen naar Marokko gegaan om te winkelen en familie en vrienden te bezoeken. Marokko is relatief goedkoop vanwege de devaluatie van de (dirham) en de stijging van de hotelprijzen in Spanje. Marokko heeft een uitstekende weg- en spoorinfrastructuur die de grote steden en toeristische bestemmingen verbindt met havens en steden met internationale luchthavens. Goedkope luchtvaartmaatschappijen bieden goedkope vluchten naar het land.
Bezienswaardigheden
![image](https://www.wikiquery.nl-nl.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXF1ZXJ5Lm5sLW5sLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlsTDJWbEx6RnlhV2RvZEdGeWNtOTNYMkpzZFdVdWMzWm5MekUxY0hndE1YSnBaMmgwWVhKeWIzZGZZbXgxWlM1emRtY3VjRzVuLnBuZw==.png)
- (Hassan II-moskee), (Casablanca)
- De blauwe stad, (Chefchaouen)
- Historisch centrum van (Essaouira)
- Historisch centrum van (Fez)
- Historisch centrum van Marrakesh
- (Djemaa el Fna), een centraal plein in de stad Marrakesh met een traditionele (soek) en restaurants
- (Bahiapaleis), Marrakesh
- (Jardin Majorelle), een botanische tuin en atelier in Marrakesh, erfgoed van de modeontwerper (Yves Saint Laurent)
- (Koutoubia-moskee), Marrakesh
- (Saaditombes), herontdekte graven in Marrakesh die na de 16e eeuw in de vergetelheid zijn geraakt
- Alpenstad (Ifrane)
- Historisch centrum van Meknes
- Historisch centrum van (Tétouan)
- Modern en historisch centrum van Rabat
- (Hassantoren), minaret van een incomplete moskee te Rabat
- (Kasba van de Oudaya's), een fort dat opgenomen is in de Werelderfgoedlijst
- (Kasba) van (Aït-Ben-Haddou)
- De Portugese stad (Magazan (El Jadida))
- (Ouzoud), dorp nabij de watervallen Cascades d'Ouzoud
- (Volubilis), Romeinse nederzetting uit de oudheid
- (Tafilalt oase), bekend om de verbouwing van dadels en het (ondergrondse irrigatiesysteem) uit de oudheid, ook wel Qanat of Khettara genoemd
- (Todghakloof), een kloof in het Atlasgebergte in de buurt van de stad (Tinghir)
- Toubkal, met een hoogte van 4167 m de hoogste bergtop van het Atlasgebergte en tegelijkertijd het hoogste punt van de (Arabische Wereld)
- (Erg Chebbi), woestijngebied in het oosten van Marokko nabij de stad (Merzouga)
- (Tizi-n-Tichka), een (bergpas) door de Hoge Atlas tussen de steden Marrakesh en (Ouarzazate)
- , de grootste filmstudio in de wereld, gelegen in (Ouarzazate). Onder meer bekend van de films: (Prince of Persia), (The Mummy) en (Sex and the City 2), (Gladiator) en (Game of Thrones)
Economie
![image](https://www.wikiquery.nl-nl.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXF1ZXJ5Lm5sLW5sLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlsTDJWbEx6RnlhV2RvZEdGeWNtOTNYMkpzZFdVdWMzWm5MekUxY0hndE1YSnBaMmgwWVhKeWIzZGZZbXgxWlM1emRtY3VjRzVuLnBuZw==.png)
De economie van Marokko wordt beschouwd als een vrijemarkteconomie, bestuurd door vraag en aanbod. Sommige economische sectoren zijn echter in handen van de regering. Het economische systeem van het land wordt getypeerd door een grote openheid naar buiten toe. Frankrijk en Spanje zijn de grootste handelspartners van Marokko (import en export). Frankrijk is ook de grootste buitenlandse investeerder in het land.
Marokko exporteert veel groenten, fruit en (vis) naar Europa. Het heeft de grootste vangst van (sardine) in de wereld. Het land beschikt over ongeveer 75% van alle fosfaatreserves in de wereld. Daarnaast exporteert het land (arganolie), dat alleen in Marokko wordt geproduceerd. Ook is het na Zuid-Afrika de grootste (wijnexporteur) van Afrika.
Marokko heeft een aantal vrijhandelsakkoorden met zijn economische partners: het Euro-Mediterraanse vrijhandelsakkoord met de Europese Unie met het doel het land tegen 2012 te integreren in de Europese Vrijhandelsassociatie; de Agadir-akkoorden met Egypte, Jordanië en Tunesië, in het kader van de oprichting van de Arabische vrijhandelszone; het Amerikaans-Marokkaanse vrijhandelsakkoord met de VS dat in werking trad op 1 januari 2006 en het vrijhandelsakkoord met Turkije.
(The World Factbook) van de CIA meldt voor 2017 de volgende cijfers over de Marokkaanse economie:
- BBP (PPP): $ 298,6 miljard
- BBP groei: 4,1%
- BBP per inwoner (PPP): $ 8600
- Inflatie: 0,8%
- munteenheid: dirham (DH); koers € 1 = 10,65 DH (23 augustus 2019)
- werkloosheid: 10,2%
- exportproducten: textiel, elektrische onderdelen, anorganische (chemicaliën), (transistors), onbewerkte mineralen, (kunstmest) (incl. (fosfaten)), aardolieproducten, (citrusproducten), groenteproducten en (vis)
- Exportlanden: Spanje 23,2%, Frankrijk 22,6%, Italië 4,5%, Verenigde Staten 4,2%
- (Export) bedrag: $ 29,03 miljard
- importproducten: ruwe aardolie, textielproducten, telecommunicatieproducten, graan, gas en elektriciteit, transistors, (kunststoffen)
- importlanden: Spanje 16,7%, Frankrijk 12,2%, China 9,2%, Verenigde Staten 6,9%, Duitsland 6%, Italië 5,9%, Turkije 4,5%
- (Import) bedrag: $ 44,13 miljard
- Begroting: (inkomsten) $ 25,22 miljard, (uitgaven) $ 29,43 miljard
- Samenstelling: landbouw 13,1%, industrie 29,8%, (diensten): 57,2%
Verkeer en vervoer
(Lucht)havens
Marokko beschikt over 18 internationale luchthavens. Belangrijke (luchthavens in Marokko) zijn (Internationale luchthaven Mohammed V), (Internationale luchthaven Menara) en (Al Massira Airport).
(Tanger Med) is de belangrijkste haven van Marokko en tevens ook de grootste haven van Afrika. Andere belangrijke havens liggen in (Agadir), (Casablanca), Rabat, (Nador) en (Al Hoceima).
Autowegen en tramverbindingen
In Marokko ligt er 57.626 km aan autowegen, waarvan 35.665 km verhard. Het openbaar vervoer is groot in de twee grootste steden. De afgelopen jaren zijn er twee tramverbindingen aangelegd in Marokko. De eerste tramverbinding werd aangelegd in de politieke hoofdstad Rabat. De werken begonnen in 2007 en de lijn werd operationeel in 2011. Een tweede tracé werd aangelegd in de Marokkaanse stad (Casablanca) en heeft een totale lengte van 30 kilometer. Deze lijn werd operationeel in december 2012. Dit is een groot succes veelvuldig gebruikt. Daarom is er al een begin gemaakt met de aanleg van een tweede lijn in Casablanca. De regering heeft in 2018 aangegeven binnen 7 jaar 30.000 kilometer aan wegen te willen leggen.
Zie: (Lijst van Marokkaanse autosnelwegen)
Zie: (Tram van Casablanca)
Zie: (Tram van Rabat)
Het spoor en de hogesnelheidslijn
In Marokko ligt ruim 3.600 km aan spoor. In december 2010 kondigde men de aanleg van een hogesnelheidslijn in Marokko aan. Deze is in 2018 afgerond en is daarmee de eerste hogesnelheidslijn in Afrika. De lijn verbindt (Tanger) met (Casablanca) en brengt de huidige reistijd van 4.45 terug naar 2.10 uur. In 2010 concretiseerde (Alstom) de verkoop van zijn hogesnelheidstrein TGV aan Marokko. Het ging om een order van 400 miljoen euro en de levering van 14 treinstellen. Deze moesten volgens de planning in 2017 in gebruik genomen worden. Volgens de laatste berichten had Marokko veel moeite met de financiering van de HSL, maar men zet toch door. De HSL moet 6 tot 8 miljoen passagiers per jaar gaan vervoeren, tegen de huidige 2 miljoen passagiers.
Zie: (Treinvervoer in Marokko)
Zie: (Hogesnelheidslijn Tanger - Casablanca)
Zie: (Metro van Casablanca)
Media
Tv-kanalen
Marokko kent veel televisiezenders, zowel van de publieke omroep als vele commerciële zenders. Op alle Marokkaanse zenders wordt Arabisch, Marokkaans-Arabisch en Frans gesproken. Alleen (Al Aoula) van de publieke omroep (SNRT) zendt nog nieuwsuitzendingen in het Spaans en Berbers uit. (2M) is de enige commerciële zender die nog Berberse journaals uitzendt. (SNRT)-familiezender zendt uitsluitend in het Berbers uit, al dan niet met Arabische ondertiteling.
Alle zenders die behoren tot de (SNRT) zijn van de publieke omroep, terwijl (Médi 1 TV) en (2M) commercieel zijn, waarvan 2M de meest bekeken Marokkaanse zender is. Médi 1 TV zendt uit vanuit Tanger en 2M TV vanuit Casablanca. Er zijn ook Marokkaanse zenders die vanuit het buitenland uitgezonden worden (vanwege licentievoordelen) of een pan-Arabische televisienetwerk met een regionale zender als .
Franse zenders worden ook bekeken door een grote groep Marokkanen. Deze zijn ook beschikbaar via de kabel en digitale televisie. Zo worden bijvoorbeeld zenders als (MTV), (Disney Channel) en (Nickelodeon) vanuit Frankrijk uitgezonden, met Marokkaanse reclameblokken in plaats van Franse.
Radiostations
| |
Zie ook
- (Marokko van A tot Z)
- Westelijke Sahara
- (Wijnbouw in Marokko)
- (Lijst van heersers van Marokko)
- (Lijn van de Marokkaanse troonopvolging)
- (Lijst van Marokkaanse feestdagen)
- (Marokkanen)
Externe links
- (ar) (en) Officieel portaal
- (en) Verenigde Naties 2013 (exclusief de Westelijke Sahara)
- Ramadan: Morocco To Switch Back to GMT on March 27. op 26 maart 2023.
- Morocco to Set Clocks to GMT on April 11. op 26 maart 2023.
- DST changes in Windows for Morocco: May 2020. op 26 maart 2023.
- Morocco Population op worldometers.info, laatst geraadpleegd 23 januari 2021. op 28 januari 2021.
- Overgangstijd onder de van het Oost-Romeinse naar het Byzantijnse Rijk.
- (en) M. Thevent et al., 2003. The Birds of Morocco . BOU Checklist No. 20. British Ornithologists’ Union & British Ornithologists’ Club, London .
- (fr) Sylvie Cardona, Lion de l'atlas (Panthera leo leo). manimalworld.net. op 13 februari 2023. Geraadpleegd op 13 februari 2023.
- (Engels)
- nrc.nl Marokko komt weer terug in Afrikaanse Unie 31 januari 2017. op 20 mei 2022.
- Retrieved: 23 augustus 2019 (via citypopulation.de). op 7 juni 2023.
- WESP: historical demographical data
- https://www.bladna.nl/bevolking-marokko-2050,08042.html. op 3 januari 2022.
- (en)
- (fr) Artikel 6 van de grondwet van Marokko
- (fr) Artikel 106 van de grondwet van Marokko
- Christenen in Marokko - We spreken niet over Christus, maar leven Hem', Katholiek Nieuwsblad, 28 augustus 2009
- (en) Morocco expels five missionaries, BBC, 30 maart 2009. op 9 april 2023.
- (en) Morocco defends expulsion of Christian workers, BBC, 12 maart 2010. op 9 april 2023.
- (en) , Middle East Concern, 16 maart 2010
- U.S. Department of State, BUREAU OF DEMOCRACY, HUMAN RIGHTS, AND LABOR, July-December, 2010 International Religious Freedom Report: Morocco. op 28 september 2018.
- Diocèse de Rabat. op 6 maart 2022.
- (fr)
- http://www.britannica.com/EBchecked/topic/485494/Qarawiyin
- National Anthems of the World Organization (NAW). . Geraadpleegd op 1 juli 2010.
- De sectie Toerisme of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Morroco#Tourism op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- Dominic Frisby voor Moneyweek (20 augustus 2014), .
- XE.com: Live rates at 2016.08.12 11:01:10 UTC. op 11 september 2023.