ligging binnen het arrondissement Charleroi in de provincie Henegouwen
Foto's
Sint-Christoffelkerk aan het Vauban plein
Portaal
Vauban plein op zondagochtend (marktdag)
Belfort (UNESCO-werelderfgoed)
Charleroi (Waals: Tchålerwè of Châlerwè) is een industriestad in de Belgische provincie Henegouwen. Charleroi telt ongeveer 200.000 inwoners op een oppervlakte van 102 km², en is daarmee naar inwonertal de op twee na grootste gemeente in België (na Antwerpen en Gent) en de grootste gemeente in Wallonië. In het hele stedelijke gebied van Charleroi, inclusief omliggende gemeenten, wonen bijna 500.000 mensen. Charleroi ligt aan de rivier de Samber.
Naam
Charleroi heette oorspronkelijk Charnoy. De Spanjaarden maakten van dit dorpje een belangrijke vesting en hernoemden die in 1666 tot Charleroi, naar koning Karel II. Hiermee werd de plaatsnaam een eponiem. Dit komt tot uitdrukking in de Latijnse term Caroloregium en het Franse bijvoeglijk naamwoord dat bij de stad hoort, carolorégien. Dit is ook de naam die aan de inwoners van de stad wordt gegeven, soms afgekort tot Carolos. Vlamingen gebruiken voor de Carolorégiens soms de benaming Karolingers, zonder dat dit iets met de gelijknamige dynastie te maken heeft.
Doordat Charleroi lang een onaanzienlijke plaats was en niet onmiddellijk aan de taalgrens ligt, heeft het geen historische Nederlandse naam ontwikkeld. De Nederlandse benaming Karelskoning is een neologisme. Om die reden is Charleroi ook als zodanig vanaf Nederlandstalig gebied bewegwijzerd, in tegenstelling tot Mons dat als Bergen op de wegwijzers staat vermeld..
Geschiedenis
Model van Charleroi in 1696. Foto genomen vanuit het zuidwesten.
In de Romeinse tijd was het gebied van de gemeente reeds bewoond getuige de Tumulus van Marcinelle. Charleroi bestaat slechts vanaf 1666. Tevoren bestond er een klein dorpje Charnoy. Het gebied van Charleroi was gedurende de hele Middeleeuwen en Nieuwe Tijd (en na de stichting van Charleroi) deel van het graafschap Namen. De streek van Charnoy/Charleroi was voor het graafschap Namen hun hoogst gelegen gebied op de rivier de Samber. Verder stroomopwaarts op de Samber (Thuin) en aan de rechteroever van de Samber heerste de prins-bisschop van Luik.
Charleroi was in de late 17e eeuw en eerste helft van de 18e eeuw een van de vestingsteden die deel uitmaakten van de Nederlandse vestingsbarrière in de Zuidelijke Nederlanden. Na de Vrede van de Pyreneeën (1659) schoof de grens tussen het koninkrijk Frankrijk en de Spaanse Nederlanden immers gevoelig naar het noorden op. Een aantal vestingsteden zoals Kamerijk en Avesnes behoorden voortaan tot Frankrijk. De Spaanse gouverneur van de Zuidelijke Nederlanden, Francisco de Castel Rodrigo, vond het raadzaam een nieuwe vestingstad te bouwen om Brussel te verdedigen. Zijn keuze viel op het dorpje Charnoy, goed gelegen aan de linkeroever van de Samber. De nieuwe stad kreeg de naam van de Spaanse koning Karel II. Het centrale plein van Charleroi voor het stadhuis met het belfort alsook de Sint-Christoffelkerk is genoemd naar Karel II. Nederlandse troepen verbleven er vervolgens in het kader van Barrièreverdragen.
Tijdens het Frans bestuur in de Nederlanden werd Charleroi een deel van het nieuwe Franse departement Jemappes, wat later de provincie Henegouwen werd. Dit was het werk van burgemeester Quevreux.
Ten tijde van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden werd Charleroi een bouwwerf (1816-1821). De oude vesting, nog gebouwd door Spanjaarden en nadien door Fransen, werd aanzienlijk vergroot. Charleroi werd een belangrijke vestingstad om een Franse invasie tegen te houden. Oortmijn tekende de plannen van deze omvangrijke fortificaties. Generaal Krayenhoff was verantwoordelijk voor de bouwwerken en legde de eerste steen. In 1818 raakte Krayenhoff in opspraak in verband met problemen bij de bouw van de vestingwerken.
Na de onafhankelijkheid van België kende de streek van Charleroi een geweldige industriële ontwikkeling, vooral door de exploitatie van steenkoolmijnen. De aanwezigheid van steenkool zorgde voor het ontstaan van een grote staalindustrie en van glasfabrieken. Op het einde van de 19de eeuw kwamen er ook een elektrotechnische bedrijven als ACEC, dat een wereldproducent van elektrische trams werd. Na de Eerste Wereldoorlog volgde een vliegtuigindustrie (SABCA en Fairey, het huidige SONACA).
Deze expansie zorgde voor een massale toename van de bevolking, vooral in de gemeenten rond Charleroi, waar de arbeiders zich vestigden. In de stad zelf werden in de jaren 1867-1871 de vestingmuren gesloopt, waardoor meer bouwgrond vrijkwam. Het centrum van Charleroi kreeg een erg burgerlijk karakter.
Veel arbeiders die zich in Charleroi vestigden kwamen uit Vlaanderen. Begin 20ste eeuw woonden er tienduizenden Vlamingen in de streek. Nog steeds heeft een groot deel van de bevolking Vlaamse familienamen. Na de Tweede Wereldoorlog volgde een immigratie van Italianen, vooral om in de steenkoolmijnen te werken.
In de deelgemeente Marcinelle vond in 1956 de grootste mijnramp uit de Belgische geschiedenis plaats in de mijn Bois du Cazier. 262 mijnwerkers kwamen om, voornamelijk Italianen (na W.O.II massaal als gastarbeiders ingehuurd) en Vlamingen.
In de jaren 1960 werden de meeste mijnen gesloten en in de decennia daarop volgde ook een drastische inkrimping van de staal- en glasindustrie, wat tot zware sociale problemen leidde.
Kernen
De huidige gemeente ontstond tijdens de gemeentelijke herindeling van 1977 uit de fusie van Charleroi met 14 omliggende gemeenten. Hoewel meerdere deelgemeenten zoals Jumet een stuk meer inwoners telden in 1977, werd Charleroi bij de fusie toch de nieuwe hoofdgemeente.
Eurostar TMST gemaakt door Alstom in Charleroi.Een stafkaart van 1933, waar de talrijke spoorlijnen en buurtspoorlijnen te zien zijn.
Charleroi was eens een belangrijk industrieel centrum (koolmijnen en staalindustrie). Terrils zijn nog zichtbaar waardoor Charleroi en de regio nog steeds bekendstaat als « Le Pays Noir ». Sinds kort zijn een aantal oude mijngebouwen ingericht als museum en herdenkingssite (Bois du Cazier). De staalindustrie is nog steeds heel aanwezig met Industeel, filiaal van Arcelor, een wereldleider in speciale en roestvaste staalsoorten, de staalfabriek van Thy-Marcinelle (Riva groep) die staaldraad produceert. AGC Automotive, filiaal van Asahi Glass, is actief in de sector van autoruiten. ACEC (elektromechaniek), begin jaren 60 qua omzet nog zo groot als Philips, is door grote buitenlandse industriële groepen overgenomen en een aantal van zijn activiteiten worden voortgezet door concerns zoals Suez, Alcatel (energiesector), Alstom (spoorwegsector), ABB (robotica), Solvay (chemie) en AGC Glass Europe (glas).
Sinds de jaren 1990, kent de luchthaven van Charleroi onder zijn nieuwe naam Brussels South Charleroi Airport (in het noorden van Charleroi op het gebied van Ransart en Gosselies) een forse toename van het aantal reizigers. Dit commerciëel succes, met een groei van het aantal passagiers van 210.000 in 1998 tot 8.3 miljoen passagiers in 2023, maakt van BSCA de tweede luchthaven in België voor het vervoer van passagiers. De luchthaven is hiermee uitgegroeid tot een substantiële troef voor de economische, commerciele ontwikkeling van de stad Charleroi die veel rechstreekse en onrechstreekse banen genereert. Rond de luchthaven die in 2008 een nieuwe grote terminal in gebruik nam is ondertussen ook het bedrijfs- en wetenschapspark tot stand gekomen dat zich toespitst op hoogtechnologische bedrijven en onder andere een aantal spin-off bedrijven van de ULB en UCLouvain herbergt gesteund door de Intercommunale Igretec.
Meer recent hebben zich andere sectoren ontwikkeld, voornamelijk civiele en militaire luchtvaart (SABCA, SONACA), logistiek, drukwerk en biotechnologie. De luchtvaart- en ruimtevaartindustrie ontwikkelt zich snel rond de luchthaven Charleroi-Brussels-South met de oprichting van twee universitaire onderzoekscentra: Centre d'Excellence en Technologies de l'Information (CETIC) dat dient als expertisecentrum voor de ontwikkeling van Waalse bedrijven en opgericht door UCLouvain met de universiteiten van Namen en Bergen, evenals het Cenaero (Aeronautisch Onderzoekscentrum) van de ULiège, UCLouvain en ULB.
In de stad vindt men sinds 1966 de UCLouvain Charleroi, een afdeling van de Université catholique de Louvain, gevestigd op twee campussen: de Maison Georges Lemaître in het centrum en een campus van de Louvain School of Management in Montignies-sur-Sambre. De stad telt echter ook instellingen van de Universiteit van Bergen en de Université libre de Bruxelles, de (een instelling voor volwassenenonderwijs), de paramedische afdelingen Institut Pédagogique et Social de Marcinelle (IPSMa) en Institut Provincial de Kinésithérapie de Nursing et d'Ergothérapie (IPKNE) van de hogeschool Haute École Provinciale de Charleroi/Université du Travail (HEPCUT), en de IESCA van de Haute École Catholique Charleroi-Europe. .
Sinds september 2023, beschikt Charleroi over een universiteitcampus ( « CampusUCharleroi » ) in de gebouwen Gramme et Solvay in het centrum van Charleroi. Het doel is de universiteitsstudenten en de wetenschappers samen te brengen in een enkele site binnen de stad. CampusUCharleroi is het resultaat van een partnerschap tussen de Université Libre de Bruxelles (ULB), de Universiteit van Bergen (UMons), de Hogeschool Condorcet, de Provincie Henegouwen en de stad Charleroi.
De handel in het centrum van de stad Charleroi kende, sinds de jaren 1970, zoals in veel grote steden, een terugval als gevolg van de nieuwe winkelcentra aan de stadsrand, gemakkelijker bereikbaar en met veel parkeerplaatsen. Die neiging wordt evenwel sinds de jaren 1990 omgekeerd met de creatie van grote winkelcentra vlakbij of in de binnenstad van Charleroi zoals het winkelcentrum Ville 2 te Charleroi-nord en vooral het winkelcentrum Rive gauche naast het station van Charleroi-Centraal, beide met omvangrijke parkeerplaatsen. Onlangs werd in de benedenstad aan de oever van de Samber zelfs een lokale brouwerij geïnstalleerd.
Verkeer en vervoer
Luchtvaart
Brussels South Charleroi Airport, gelegen in deelgemeente Gosselies, is op Belgisch niveau de tweede luchthaven voor passagiersvervoer. Bijna honderdnegentig bestemmingen, voornamelijk in Europa en Noord-Afrika worden aangevlogen door verschillende, voornamelijk low-cost luchtvaartmaatschappijenn, met Ryanair, dat er een van zijn hubs heeft, als dominante speler. .
Wegen
Rond de agglomeratie loopt een ringweg, de autosnelweg R3, die samen met de A15/E42 een volledige ring om de stad vormt. In het stadscentrum loopt nog een volledige ring, namelijk de R9. Opmerkelijk aan "la Petite Ceinture" is dat deze slechts uit één rijrichting bestaat die, in tegenwijzerzin, een ring omheen de stadskern vormt.
Verder is Charleroi, en dan met name het station Charleroi-Centraal, een belangrijk spoorwegknooppunt. O.a. de doorgaande Intercity van Luik naar Rijsel stopt er.
Premetro
De Samber en de huizen aan de Quai de Brabant (Brabantkaai) bij het station Charleroi-Centraal.
In de agglomeratie is er een premetrosysteem, waarvan er één tak wel is gebouwd, maar nooit in gebruik genomen en andere trajecten pas vele jaren na de bouw in dienst zijn gesteld. Dit premetrosysteem was oorspronkelijk zeer groots opgevat voor een stad van deze omvang. Door budgetproblemen werden de plannen fors teruggeschroefd zodat er nu op één lijn boven- en ondergronds kant en klare spookstations te vinden zijn.
De bouw van deze premetro kwam er vooral om de lokale industrie onder andere Acec, opdrachten te bezorgen, eerder dan om een reëel vervoersprobleem op te lossen. Dit netwerk kan samen met de Scheepslift van Strépy-Thieu op het Centrumkanaal beschouwd worden als een schoolvoorbeeld van een Groot nutteloos werk, veroorzaakt door de Belgische wafelijzerpolitiek op het vlak van openbare werken.
Binnenvaart
Charleroi ligt aan de Samber en het Kanaal Charleroi-Brussel en is bereikbaar voor binnenschepen tot CEMT-klasse IV. Het beschikt over een Autonome Haven (Port Autonome de Charleroi) die via het waterwegennet een multimodale toegang geeft tot drie grote zeehavens: (Duinkerke, Antwerpen en Rotterdam). Op 1 januari 2022, bestaat de Autonome Haven van Charleroi uit 29 havenzones met een totale oppervlakte van 477 hectare.
Politiek
Sinds de onafhankelijkheid van België in 1830 en tot de gemeentefusies van 1977 werd Charleroi bijna uitsluitend geleid door burgemeesters van liberale signatuur. Door de fusies verwaterde het gewicht van de kernstad ten voordele van de sterk geïndustrialiseerde randgemeenten waar traditioneel de PS de plak zwaaide. Dit leidde bij de gemeenteraadsverkiezingen in 1976 tot een absolute meerderheid voor de PS in de nieuwe gemeenteraad. Deze hegemonie zou pas doorbroken worden bij de verkiezingen van 2006 nadat verschillende PS-gemeenteraadsleden en -ambtenaren waaronder burgemeester Jacques Van Gompel in opspraak waren gekomen en gerechtelijk vervolgd werden. Na de verkiezingen van 2006 verloor de partij na zwaar verlies zijn absolute meerderheid. Pas met de benoeming van PS-boegbeeld Paul Magnette na de verkiezingen van oktober 2012, waarbij de PS de absolute meerderheid heroverde stabiliseerde de politieke situatie zich opnieuw. Ondanks deze absolute meerderheid koos Magnette voor een coalitie met MR en CdH.
Julie Patte, Éric Goffart, Xavier Desgain, Françoise Daspremont, Mahmut Dogru; Babette Jandrain, Karim Chaïbai, Thomas Parmentier, Laurence Leclercq en Philippe Van Cauwenberghe (voorzitter van het OCMW).
De stad is de thuisbasis van twee voetbalclubs uit de hoogste afdelingen: Sporting Charleroi uit de Eerste klasse en ROC de Charleroi-Marchienne (of Olympic Charleroi). De clubs spelen hun thuiswedstrijden in respectievelijk het Stade du Pays de Charleroi en het Stade de la Neuville. Met het Stade du Pays de Charleroi was Charleroi in 2000 speelstad bij het EK voetbal. Aanvankelijk was Olympic de grootste club van de stad, zij speelden van 1937 tot 1963 met slechts één seizoen onderbreking in de hoogste afdeling en werd één keer vicekampioen. Het laatste seizoen in de hoogste klasse dateert van 1974/75. Vanaf de jaren tachtig tot 2012 was de club voornamelijk actief in de derde klasse, daarna zakte de club weg door financiële problemen. Sporting speelde in 1947 voor het eerst in de hoogste afdeling en werd in 1969 vicekampioen. Sinds 1985 is de club, met uitzondering van seizoen 2011/12, een vaste waarde in de hoogste afdeling.
Wielrennen
Charleroi is zes keer etappeplaats geweest in wielerkoers Ronde van Frankrijk. Dit was voor het eerst in 1957 het geval. De laatste ritwinnaar in Charleroi is de Est Jaan Kirsipuu in 2004. Daarnaast is Charleroi jarenlang startplaats geweest van wielerklassieker Waalse Pijl.
Andere sporten
In de Eerste klasse van het Belgische basketbal heeft de stad Spirou Charleroi. In het tafeltennis behaalde La Villette Charleroi meer dan 30 landstitels. De club werd ook meermalen Europees clubkampioen.
Natuur
Terril Saint-Théodore-est
Hoewel de stad zich grotendeels in een industriële omgeving bevindt is er in het Zuiden een groot bos, het "Bois du Prince". Veel vroegere terrils zijn ondertussen bebost en ingericht als park en natuurgebied. Een voorbeeld daarvan is "Les Piges" waar voor het premetroproject een tunnel doorheen de kunstmatige heuvel is gegraven.
Demografie
Als gevolg van de gemeentefusies van 1977 werd Charleroi naar inwoners de tweede stad van Wallonië direct na Luik. Kort daarop zou het zelfs de grootste worden, wat het tot op heden nog steeds is. Opmerkelijk hierbij is dat door de fusie het inwoneraantal ongeveer vertienvoudigde en dat de kernstad Charleroi op het ogenblik van de fusie minder inwoners telde (ongeveer 21.000) dan twee van de andere deelgemeenten, namelijk Jumet en Marcinelle.
Zoals in de andere voormalige Waalse steenkoolbekkens (Borinage, Centrum, Luik) is er in Charleroi een grote groep inwoners van Italiaanse afkomst als gevolg van de immigratiegolf na de Tweede Wereldoorlog. Eerder waren ook al vele Vlamingen hen voorafgegaan, zodat ook Vlaamse familienamen er niet ongewoon zijn.
De toename van de bevolking in de stad (kernstad inclusief deelgemeenten) situeert zich vooral in de tweede helft van de 19de eeuw, wanneer het inwoneraantal op 50 jaar tijd verviervoudigde van ongeveer 55.000 in 1846 naar net geen 200.000 in 1900 als gevolg van de enorme industriële ontwikkeling die de regio dan doormaakte. Deze groei zette zich daarna vertraagd door tot 1930 wanneer de bevolking piekte rond de 245.000 inwoners. Door de economische achteruitgang ten gevolge van de mijnsluitingen en de crisis in de siderurgie (staalindustrie) die zich doorzette vanaf de jaren zeventig van de 20ste eeuw, liep de bevolking terug tot net boven de 200.000 in het jaar 2000, waarna het inwoneraantal vrijwel stabiel blijft.
Demografische ontwikkeling voor de fusie
Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen; 1976=inwonertal op 31 december
Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente
Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.
Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari - 1992 tot heden
De Romeinse cijfers in de naam CaroLoregIUM fUnDatUr - letterlijke betekenis = Charleroi is gesticht - vormen een chronogram: C + L + I + U + M + U + D + U = 1666.
Vandaag spreken we van Charleroi als een Henegouwse stad. Dit is historisch niet juist. Het gebied rond het dorpje Charnoy en de stad (vanaf 1666) waren Naams.
Op de rechteroever van de Samber heerste de prins-bisschop van Luik. Daar had de Spaanse gouverneur eigenlijk niets te zeggen.
Zie Charleroi doorverwijspagina voor andere betekenissen van Charleroi Charleroi Stad in BelgieStadhuis met belfort aan het centrale plein Vauban Details GeografieGewest WallonieProvincie HenegouwenArrondissement CharleroiOppervlakte Onbebouwd Woongebied Andere 102 95 km 2022 35 16 25 64 39 2 Coordinaten 50 25 NB 4 27 OLBevolking bron Statbel Inwoners Mannen Vrouwen Bevolkingsdichtheid 204 322 01 01 2024 49 05 50 95 1984 71 inw km Leeftijdsopbouw 0 17 jaar 18 64 jaar 65 jaar en ouder 01 01 2024 22 19 59 77 18 03 Buitenlanders 16 03 01 01 2024 Politiek en bestuurBurgemeester Paul Magnette PS Bestuur PS C EcoloZetels PS PTB MR C Ecolo DeFI PP 51 26 9 6 4 3 2 1EconomieGemiddeld inkomen 14 560 euro inw 2021 Werkloosheidsgraad 22 36 jan 2019 Overige informatiePostcode 6000 6001 6010 6020 6030 6030 6031 6032 6040 6041 6042 6043 6044 6060 6061 Deelgemeente Charleroi Marcinelle Couillet Dampremy Goutroux Marchienne au Pont Monceau sur Sambre Mont sur Marchienne Jumet Gosselies Lodelinsart Ransart Roux Gilly Montignies sur SambreZonenummer 071NIS code 52011PolitiezoneHulpverleningszoneWebsite Officiele websiteDetailkaartligging binnen het arrondissement Charleroi in de provincie HenegouwenFoto sSint Christoffelkerk aan het Vauban pleinPortaal BelgieVauban plein op zondagochtend marktdag Belfort UNESCO werelderfgoed Charleroi Waals Tchalerwe of Chalerwe is een industriestad in de Belgische provincie Henegouwen Charleroi telt ongeveer 200 000 inwoners op een oppervlakte van 102 km en is daarmee naar inwonertal de op twee na grootste gemeente in Belgie na Antwerpen en Gent en de grootste gemeente in Wallonie In het hele stedelijke gebied van Charleroi inclusief omliggende gemeenten wonen bijna 500 000 mensen Charleroi ligt aan de rivier de Samber NaamCharleroi heette oorspronkelijk Charnoy De Spanjaarden maakten van dit dorpje een belangrijke vesting en hernoemden die in 1666 tot Charleroi naar koning Karel II Hiermee werd de plaatsnaam een eponiem Dit komt tot uitdrukking in de Latijnse term Caroloregium en het Franse bijvoeglijk naamwoord dat bij de stad hoort caroloregien Dit is ook de naam die aan de inwoners van de stad wordt gegeven soms afgekort tot Carolos Vlamingen gebruiken voor de Caroloregiens soms de benaming Karolingers zonder dat dit iets met de gelijknamige dynastie te maken heeft Doordat Charleroi lang een onaanzienlijke plaats was en niet onmiddellijk aan de taalgrens ligt heeft het geen historische Nederlandse naam ontwikkeld De Nederlandse benaming Karelskoning is een neologisme Om die reden is Charleroi ook als zodanig vanaf Nederlandstalig gebied bewegwijzerd in tegenstelling tot Mons dat als Bergen op de wegwijzers staat vermeld GeschiedenisModel van Charleroi in 1696 Foto genomen vanuit het zuidwesten In de Romeinse tijd was het gebied van de gemeente reeds bewoond getuige de Tumulus van Marcinelle Charleroi bestaat slechts vanaf 1666 Tevoren bestond er een klein dorpje Charnoy Het gebied van Charleroi was gedurende de hele Middeleeuwen en Nieuwe Tijd en na de stichting van Charleroi deel van het graafschap Namen De streek van Charnoy Charleroi was voor het graafschap Namen hun hoogst gelegen gebied op de rivier de Samber Verder stroomopwaarts op de Samber Thuin en aan de rechteroever van de Samber heerste de prins bisschop van Luik Charleroi was in de late 17e eeuw en eerste helft van de 18e eeuw een van de vestingsteden die deel uitmaakten van de Nederlandse vestingsbarriere in de Zuidelijke Nederlanden Na de Vrede van de Pyreneeen 1659 schoof de grens tussen het koninkrijk Frankrijk en de Spaanse Nederlanden immers gevoelig naar het noorden op Een aantal vestingsteden zoals Kamerijk en Avesnes behoorden voortaan tot Frankrijk De Spaanse gouverneur van de Zuidelijke Nederlanden Francisco de Castel Rodrigo vond het raadzaam een nieuwe vestingstad te bouwen om Brussel te verdedigen Zijn keuze viel op het dorpje Charnoy goed gelegen aan de linkeroever van de Samber De nieuwe stad kreeg de naam van de Spaanse koning Karel II Het centrale plein van Charleroi voor het stadhuis met het belfort alsook de Sint Christoffelkerk is genoemd naar Karel II Nederlandse troepen verbleven er vervolgens in het kader van Barriereverdragen Tijdens het Frans bestuur in de Nederlanden werd Charleroi een deel van het nieuwe Franse departement Jemappes wat later de provincie Henegouwen werd Dit was het werk van burgemeester Quevreux Ten tijde van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden werd Charleroi een bouwwerf 1816 1821 De oude vesting nog gebouwd door Spanjaarden en nadien door Fransen werd aanzienlijk vergroot Charleroi werd een belangrijke vestingstad om een Franse invasie tegen te houden Oortmijn tekende de plannen van deze omvangrijke fortificaties Generaal Krayenhoff was verantwoordelijk voor de bouwwerken en legde de eerste steen In 1818 raakte Krayenhoff in opspraak in verband met problemen bij de bouw van de vestingwerken Na de onafhankelijkheid van Belgie kende de streek van Charleroi een geweldige industriele ontwikkeling vooral door de exploitatie van steenkoolmijnen De aanwezigheid van steenkool zorgde voor het ontstaan van een grote staalindustrie en van glasfabrieken Op het einde van de 19de eeuw kwamen er ook een elektrotechnische bedrijven als ACEC dat een wereldproducent van elektrische trams werd Na de Eerste Wereldoorlog volgde een vliegtuigindustrie SABCA en Fairey het huidige SONACA Deze expansie zorgde voor een massale toename van de bevolking vooral in de gemeenten rond Charleroi waar de arbeiders zich vestigden In de stad zelf werden in de jaren 1867 1871 de vestingmuren gesloopt waardoor meer bouwgrond vrijkwam Het centrum van Charleroi kreeg een erg burgerlijk karakter Veel arbeiders die zich in Charleroi vestigden kwamen uit Vlaanderen Begin 20ste eeuw woonden er tienduizenden Vlamingen in de streek Nog steeds heeft een groot deel van de bevolking Vlaamse familienamen Na de Tweede Wereldoorlog volgde een immigratie van Italianen vooral om in de steenkoolmijnen te werken In de deelgemeente Marcinelle vond in 1956 de grootste mijnramp uit de Belgische geschiedenis plaats in de mijn Bois du Cazier 262 mijnwerkers kwamen om voornamelijk Italianen na W O II massaal als gastarbeiders ingehuurd en Vlamingen In de jaren 1960 werden de meeste mijnen gesloten en in de decennia daarop volgde ook een drastische inkrimping van de staal en glasindustrie wat tot zware sociale problemen leidde KernenDe huidige gemeente ontstond tijdens de gemeentelijke herindeling van 1977 uit de fusie van Charleroi met 14 omliggende gemeenten Hoewel meerdere deelgemeenten zoals Jumet een stuk meer inwoners telden in 1977 werd Charleroi bij de fusie toch de nieuwe hoofdgemeente Deelgemeenten Naam Opp km Inwoners 2020 Inwoners per km NIS code1 Charleroi 3 69 19 219 5 203 52011A2 Dampremy 2 75 6 762 2 457 52011B3 Lodelinsart 2 95 8 483 2 877 52011C4 Gilly 7 39 19 948 2 698 52011D5 Montignies sur Sambre 6 04 18 880 3 128 52011E6 Couillet 5 00 11 505 2 303 52011F7 Marcinelle 13 22 23 806 1 801 52011G8 Mont sur Marchienne 9 27 12 787 1 379 52011H9 Marchienne au Pont 6 74 15 070 2 237 52011J10 Monceau sur Sambre 7 09 9 855 1 390 52011K11 Goutroux 2 70 2 986 1 105 52011L12 Roux 5 51 8 951 1 625 52011M13 Jumet 12 65 24 625 1 947 52011N14 Gosselies 12 11 10 928 903 52011P15 Ransart 5 69 8 832 1 553 52011RKaart Aangrenzende gemeenten Les Bons Villers a Fleurus b Chatelet c Gerpinnes d Ham sur Heure Nalinnes e Montigny le Tilleul f Fontaine l Eveque g Courcelles h Pont a Celles i EconomieEurostar TMST gemaakt door Alstom in Charleroi Een stafkaart van 1933 waar de talrijke spoorlijnen en buurtspoorlijnen te zien zijn Charleroi was eens een belangrijk industrieel centrum koolmijnen en staalindustrie Terrils zijn nog zichtbaar waardoor Charleroi en de regio nog steeds bekendstaat als Le Pays Noir Sinds kort zijn een aantal oude mijngebouwen ingericht als museum en herdenkingssite Bois du Cazier De staalindustrie is nog steeds heel aanwezig met Industeel filiaal van Arcelor een wereldleider in speciale en roestvaste staalsoorten de staalfabriek van Thy Marcinelle Riva groep die staaldraad produceert AGC Automotive filiaal van Asahi Glass is actief in de sector van autoruiten ACEC elektromechaniek begin jaren 60 qua omzet nog zo groot als Philips is door grote buitenlandse industriele groepen overgenomen en een aantal van zijn activiteiten worden voortgezet door concerns zoals Suez Alcatel energiesector Alstom spoorwegsector ABB robotica Solvay chemie en AGC Glass Europe glas Sinds de jaren 1990 kent de luchthaven van Charleroi onder zijn nieuwe naam Brussels South Charleroi Airport in het noorden van Charleroi op het gebied van Ransart en Gosselies een forse toename van het aantal reizigers Dit commercieel succes met een groei van het aantal passagiers van 210 000 in 1998 tot 8 3 miljoen passagiers in 2023 maakt van BSCA de tweede luchthaven in Belgie voor het vervoer van passagiers De luchthaven is hiermee uitgegroeid tot een substantiele troef voor de economische commerciele ontwikkeling van de stad Charleroi die veel rechstreekse en onrechstreekse banen genereert Rond de luchthaven die in 2008 een nieuwe grote terminal in gebruik nam is ondertussen ook het bedrijfs en wetenschapspark tot stand gekomen dat zich toespitst op hoogtechnologische bedrijven en onder andere een aantal spin off bedrijven van de ULB en UCLouvain herbergt gesteund door de Intercommunale Igretec Meer recent hebben zich andere sectoren ontwikkeld voornamelijk civiele en militaire luchtvaart SABCA SONACA logistiek drukwerk en biotechnologie De luchtvaart en ruimtevaartindustrie ontwikkelt zich snel rond de luchthaven Charleroi Brussels South met de oprichting van twee universitaire onderzoekscentra Centre d Excellence en Technologies de l Information CETIC dat dient als expertisecentrum voor de ontwikkeling van Waalse bedrijven en opgericht door UCLouvain met de universiteiten van Namen en Bergen evenals het Cenaero Aeronautisch Onderzoekscentrum van de ULiege UCLouvain en ULB In de stad vindt men sinds 1966 de UCLouvain Charleroi een afdeling van de Universite catholique de Louvain gevestigd op twee campussen de Maison Georges Lemaitre in het centrum en een campus van de Louvain School of Management in Montignies sur Sambre De stad telt echter ook instellingen van de Universiteit van Bergen en de Universite libre de Bruxelles de een instelling voor volwassenenonderwijs de paramedische afdelingen Institut Pedagogique et Social de Marcinelle IPSMa en Institut Provincial de Kinesitherapie de Nursing et d Ergotherapie IPKNE van de hogeschool Haute Ecole Provinciale de Charleroi Universite du Travail HEPCUT en de IESCA van de Haute Ecole Catholique Charleroi Europe Sinds september 2023 beschikt Charleroi over een universiteitcampus CampusUCharleroi in de gebouwen Gramme et Solvay in het centrum van Charleroi Het doel is de universiteitsstudenten en de wetenschappers samen te brengen in een enkele site binnen de stad CampusUCharleroi is het resultaat van een partnerschap tussen de Universite Libre de Bruxelles ULB de Universiteit van Bergen UMons de Hogeschool Condorcet de Provincie Henegouwen en de stad Charleroi De handel in het centrum van de stad Charleroi kende sinds de jaren 1970 zoals in veel grote steden een terugval als gevolg van de nieuwe winkelcentra aan de stadsrand gemakkelijker bereikbaar en met veel parkeerplaatsen Die neiging wordt evenwel sinds de jaren 1990 omgekeerd met de creatie van grote winkelcentra vlakbij of in de binnenstad van Charleroi zoals het winkelcentrum Ville 2 te Charleroi nord en vooral het winkelcentrum Rive gauche naast het station van Charleroi Centraal beide met omvangrijke parkeerplaatsen Onlangs werd in de benedenstad aan de oever van de Samber zelfs een lokale brouwerij geinstalleerd Verkeer en vervoerLuchtvaart Brussels South Charleroi Airport gelegen in deelgemeente Gosselies is op Belgisch niveau de tweede luchthaven voor passagiersvervoer Bijna honderdnegentig bestemmingen voornamelijk in Europa en Noord Afrika worden aangevlogen door verschillende voornamelijk low cost luchtvaartmaatschappijenn met Ryanair dat er een van zijn hubs heeft als dominante speler Wegen Rond de agglomeratie loopt een ringweg de autosnelweg R3 die samen met de A15 E42 een volledige ring om de stad vormt In het stadscentrum loopt nog een volledige ring namelijk de R9 Opmerkelijk aan la Petite Ceinture is dat deze slechts uit een rijrichting bestaat die in tegenwijzerzin een ring omheen de stadskern vormt Verder is Charleroi en dan met name het station Charleroi Centraal een belangrijk spoorwegknooppunt O a de doorgaande Intercity van Luik naar Rijsel stopt er Premetro De Samber en de huizen aan de Quai de Brabant Brabantkaai bij het station Charleroi Centraal Zie het hoofdartikel Metro Leger de Charleroi In de agglomeratie is er een premetrosysteem waarvan er een tak wel is gebouwd maar nooit in gebruik genomen en andere trajecten pas vele jaren na de bouw in dienst zijn gesteld Dit premetrosysteem was oorspronkelijk zeer groots opgevat voor een stad van deze omvang Door budgetproblemen werden de plannen fors teruggeschroefd zodat er nu op een lijn boven en ondergronds kant en klare spookstations te vinden zijn De bouw van deze premetro kwam er vooral om de lokale industrie onder andere Acec opdrachten te bezorgen eerder dan om een reeel vervoersprobleem op te lossen Dit netwerk kan samen met de Scheepslift van Strepy Thieu op het Centrumkanaal beschouwd worden als een schoolvoorbeeld van een Groot nutteloos werk veroorzaakt door de Belgische wafelijzerpolitiek op het vlak van openbare werken Binnenvaart Charleroi ligt aan de Samber en het Kanaal Charleroi Brussel en is bereikbaar voor binnenschepen tot CEMT klasse IV Het beschikt over een Autonome Haven Port Autonome de Charleroi die via het waterwegennet een multimodale toegang geeft tot drie grote zeehavens Duinkerke Antwerpen en Rotterdam Op 1 januari 2022 bestaat de Autonome Haven van Charleroi uit 29 havenzones met een totale oppervlakte van 477 hectare PolitiekSinds de onafhankelijkheid van Belgie in 1830 en tot de gemeentefusies van 1977 werd Charleroi bijna uitsluitend geleid door burgemeesters van liberale signatuur Door de fusies verwaterde het gewicht van de kernstad ten voordele van de sterk geindustrialiseerde randgemeenten waar traditioneel de PS de plak zwaaide Dit leidde bij de gemeenteraadsverkiezingen in 1976 tot een absolute meerderheid voor de PS in de nieuwe gemeenteraad Deze hegemonie zou pas doorbroken worden bij de verkiezingen van 2006 nadat verschillende PS gemeenteraadsleden en ambtenaren waaronder burgemeester Jacques Van Gompel in opspraak waren gekomen en gerechtelijk vervolgd werden Na de verkiezingen van 2006 verloor de partij na zwaar verlies zijn absolute meerderheid Pas met de benoeming van PS boegbeeld Paul Magnette na de verkiezingen van oktober 2012 waarbij de PS de absolute meerderheid heroverde stabiliseerde de politieke situatie zich opnieuw Ondanks deze absolute meerderheid koos Magnette voor een coalitie met MR en CdH Samenstelling gemeenteraad 2019 202426 9 6 4 3 2 1 26 9 6 4 3 2 1 De 51 zetels zijn als volgt verdeeld PS 26 PTB 9 MR 6 C 4 Ecolo 3 Defi 2 PP 1 Bestuur 2019 2024 Het bestuur van Charleroi bestaat uit een coalitie van PS C en Ecolo De volgende personen maken deel uit van het bestuur GemeentecollegeBurgemeester Paul MagnetteSchepenen Julie Patte Eric Goffart Xavier Desgain Francoise Daspremont Mahmut Dogru Babette Jandrain Karim Chaibai Thomas Parmentier Laurence Leclercq en Philippe Van Cauwenberghe voorzitter van het OCMW Burgemeesters van Charleroi Zie Lijst van burgemeesters van Charleroi voor het hoofdartikel over dit onderwerp van 1830 tot de fusie van de gemeenten 1976 1830 10 februari 1834 liberaal 29 juli 1834 15 maart 1851 Gustave Nalinne liberaal Paul Magnette burgemeester van Charleroi sinds 20121851 1873 Charles Louis Lebeau liberaal 28 juli 1873 14 juli 1874 liberaal 1874 1879 Charles Dupret liberaal 1879 1903 Jules Audent liberaal 27 februari 1904 1921 liberaal 1921 1925 Emile Buisset liberaal 30 maart 1925 17 juni 1952 Joseph Tirou liberaal 10 februari 1953 21 april 1966 PLP 1966 1976 Claude Hubaux PLP Sinds de fusie van de gemeenten 1977 1977 1982 Lucien Harmegnies PS 1983 2000 Jean Claude Van Cauwenberghe PS 2000 2006 Jacques Van Gompel PS 2006 2007 PS 2007 2012 Jean Jacques Viseur cdH 2012 Eric Massin PS 2012 heden Paul Magnette PS Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976 Partij 10 10 1976 10 10 1982 9 10 1988 9 10 1994 8 10 2000 8 10 2006 14 10 2012 14 10 2018 13 10 2024Stemmen Zetels 51 51 51 51 51 51 51 51 51PS 49 11 27 53 34 32 63 78 37 53 97 32 51 37 30 38 43 23 47 69 30 41 29 26 PSC1 CDH2 C 3 15 351 8 11 231 6 12 381 6 11 591 6 9 611 4 11 42 6 10 592 6 7 613 4 ECOLO 6 03 2 7 6 3 6 27 2 11 38 6 8 12 4 7 37 3 7 39 3 PRL1 PRL MCC2 MR3 10 851 5 15 991 9 11 711 5 11 391 6 16 152 8 24 643 14 16 283 9 11 203 6 PTB1 PTB 2 0 321 0 0 291 0 0 431 0 1 271 0 1 331 0 2 12 0 3 422 1 15 731 9 FDF1 DeFI2 1 811 0 5 172 2 PP 4 54 1 FN1 Front Nat 2 FN Belge3 0 741 0 0 41 0 10 51 5 6 91 3 9 512 4 5 783 2 RW1 WALLON2 RWF3 19 171 10 4 482 1 0 831 0 1 093 0 1 142 0 0 921 0 PCB1 PC2 4 411 1 3 821 1 2 442 0 Anderen 0 78 0 4 08 0 0 43 0 5 02 0 2 17 0 4 65 0 6 14 0 7 08 0 Totaal stemmen 135525 124898 119471 116777 116018 121275 112289 112512Opkomst 88 74 87 65 86 4 88 65 82 58 83 64Blanco en ongeldig 5 46 6 42 6 42 6 62 9 24 8 08 10 34 11 99 1976 Divers 76 0 78 1982 FRNAT 0 53 MRW 0 21 RPW 1 65 UDRT 1 69 1988 PCN 0 19 POS 0 24 1994 LCBCV 0 17 GU 1 2 PCN 0 19 PSN 0 18 SAMUEL 1 64 VIE 1 64 2000 VIVANT 2 17 2006 FNationale 2 7 FNB 0 92 Unie 0 21 Vivant 0 82 2012 DN 0 51 FNW 1 98 Front Gauche 0 88 NATION 1 16 NWA 0 52 Wallonie d Abord 1 09 2018 Agir 1 34 CA 0 34 La Droite 2 61 NWA NATION 1 28 Oxygene 1 51 De grootste partij is in kleur SportFutsal In het futsal behaalde Action 21 Charleroi tien nationale titels en een Europese beker Niettemin bestaat Action 21 Charleroi niet meer sinds 2015 want deze club had met Futsal Team Chatelineau om Futsal Team Charleroi te worden Futsal Team Charleroi speelt nog in de eerste divisie Voetbal Stade du Pays de Charleroi RCSC Charleroi De stad is de thuisbasis van twee voetbalclubs uit de hoogste afdelingen Sporting Charleroi uit de Eerste klasse en ROC de Charleroi Marchienne of Olympic Charleroi De clubs spelen hun thuiswedstrijden in respectievelijk het Stade du Pays de Charleroi en het Stade de la Neuville Met het Stade du Pays de Charleroi was Charleroi in 2000 speelstad bij het EK voetbal Aanvankelijk was Olympic de grootste club van de stad zij speelden van 1937 tot 1963 met slechts een seizoen onderbreking in de hoogste afdeling en werd een keer vicekampioen Het laatste seizoen in de hoogste klasse dateert van 1974 75 Vanaf de jaren tachtig tot 2012 was de club voornamelijk actief in de derde klasse daarna zakte de club weg door financiele problemen Sporting speelde in 1947 voor het eerst in de hoogste afdeling en werd in 1969 vicekampioen Sinds 1985 is de club met uitzondering van seizoen 2011 12 een vaste waarde in de hoogste afdeling Wielrennen Charleroi is zes keer etappeplaats geweest in wielerkoers Ronde van Frankrijk Dit was voor het eerst in 1957 het geval De laatste ritwinnaar in Charleroi is de Est Jaan Kirsipuu in 2004 Daarnaast is Charleroi jarenlang startplaats geweest van wielerklassieker Waalse Pijl Andere sporten In de Eerste klasse van het Belgische basketbal heeft de stad Spirou Charleroi In het tafeltennis behaalde La Villette Charleroi meer dan 30 landstitels De club werd ook meermalen Europees clubkampioen NatuurTerril Saint Theodore est Hoewel de stad zich grotendeels in een industriele omgeving bevindt is er in het Zuiden een groot bos het Bois du Prince Veel vroegere terrils zijn ondertussen bebost en ingericht als park en natuurgebied Een voorbeeld daarvan is Les Piges waar voor het premetroproject een tunnel doorheen de kunstmatige heuvel is gegraven DemografieAls gevolg van de gemeentefusies van 1977 werd Charleroi naar inwoners de tweede stad van Wallonie direct na Luik Kort daarop zou het zelfs de grootste worden wat het tot op heden nog steeds is Opmerkelijk hierbij is dat door de fusie het inwoneraantal ongeveer vertienvoudigde en dat de kernstad Charleroi op het ogenblik van de fusie minder inwoners telde ongeveer 21 000 dan twee van de andere deelgemeenten namelijk Jumet en Marcinelle Zoals in de andere voormalige Waalse steenkoolbekkens Borinage Centrum Luik is er in Charleroi een grote groep inwoners van Italiaanse afkomst als gevolg van de immigratiegolf na de Tweede Wereldoorlog Eerder waren ook al vele Vlamingen hen voorafgegaan zodat ook Vlaamse familienamen er niet ongewoon zijn De toename van de bevolking in de stad kernstad inclusief deelgemeenten situeert zich vooral in de tweede helft van de 19de eeuw wanneer het inwoneraantal op 50 jaar tijd verviervoudigde van ongeveer 55 000 in 1846 naar net geen 200 000 in 1900 als gevolg van de enorme industriele ontwikkeling die de regio dan doormaakte Deze groei zette zich daarna vertraagd door tot 1930 wanneer de bevolking piekte rond de 245 000 inwoners Door de economische achteruitgang ten gevolge van de mijnsluitingen en de crisis in de siderurgie staalindustrie die zich doorzette vanaf de jaren zeventig van de 20ste eeuw liep de bevolking terug tot net boven de 200 000 in het jaar 2000 waarna het inwoneraantal vrijwel stabiel blijft Demografische ontwikkeling voor de fusie Bronnen NIS Opm 1831 tot en met 1970 volkstellingen 1976 inwonertal op 31 decemberDemografische ontwikkeling van de fusiegemeente Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente inclusief deelgemeenten zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977 Bronnen NIS Opm 1831 tot en met 1981 volkstellingen 1990 en later inwonertal op 1 januariInwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot hedenJaar Aantal1992 206 9031993 207 0451994 206 8371995 206 4911996 205 5311997 204 8991998 203 8531999 202 0202000 200 8272001 200 2332002 200 5782003 200 4602004 200 6082005 201 3732006 201 3002007 201 5502008 201 5612009 202 2342010 202 5982011 203 4642012 203 8712013 203 7532014 202 7302015 202 4802016 202 1822017 201 2562018 201 8162019 202 2672020 202 7462021 201 8372022 202 4212023 203 7852024 204 322202520262027202820292030Geboren in CharleroiLijst van personen uit CharleroiStedenbandenCasarano Italie Donetsk Oekraine Follonica Italie Himeji Japan Hirson Frankrijk Manoppello Italie Pittsburgh Verenigde Staten Saint Junien Frankrijk samenwerking met Jumet Schramberg Duitsland Selestat Frankrijk Waldkirch Duitsland TriviaDe Romeinse cijfers in de naam CaroLoregIUM fUnDatUr letterlijke betekenis Charleroi is gesticht vormen een chronogram C L I U M U D U 1666 Zie ookLijst van beschermd erfgoed in Charleroi Musee de la photographie Charleroi Begraafplaats van Charleroi Charleroi Pennsylvania deze Amerikaanse plaats werd eind 19e eeuw naar Charleroi genoemd er woonden daar toen veel Belgische immigrantenExterne linkWebsite van de gemeenteBronnen noten en of referenties Vandaag spreken we van Charleroi als een Henegouwse stad Dit is historisch niet juist Het gebied rond het dorpje Charnoy en de stad vanaf 1666 waren Naams Op de rechteroever van de Samber heerste de prins bisschop van Luik Daar had de Spaanse gouverneur eigenlijk niets te zeggen Zie hiervoor Porte de Waterloo fr Demantelement et disparition des ACEC phozagora free fr Geraadpleegd op 22 mei 2023 fr Agence Belga L aeroport de Charleroi depasse sa frequentation pre Covid Liege et Bruxelles progressent en 2022 La Derniere Heure 30 januari 2023 Wie zijn we Geraadpleegd op 12 mei 2023 fr RTBF Info 19 augustus 2011 Gearchiveerd op 24 augustus 2021 Geraadpleegd op 24 augustus 2021 Metro Charleroi TEC it easy www fransmensonides nl Geraadpleegd op 24 augustus 2021 De haven in enkele cijfers Geraadpleegd op 12 juni 2023 1976 2000 Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken Gegevens 2006 elections2006 wallonie be Gegevens 2012 elections2012 wallonie be fr Le Futsal Team Charleroi va eclore www lavenir net Geraadpleegd op 24 augustus 2021 https view officeapps live com op view aspx src https 3A 2F 2Fstatbel fgov be 2Fsites 2Fdefault 2Ffiles 2Ffiles 2Fdocuments 2Fbevolking 2F5 1 2520Structuur 2520van 2520de 2520bevolking 2FBevolking per gemeente xlsx amp wdOrigin BROWSELINK Mediabestanden Zie de categorie Charleroi van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp Plaatsen in de stad Charleroi Deelgemeenten Charleroi Couillet Dampremy Gilly Gosselies Goutroux Jumet Lodelinsart Marchienne au Pont Marcinelle Monceau sur Sambre Mont sur Marchienne Montignies sur Sambre Ransart Roux Belgische gemeenten Arrondissement Charleroi Henegouwen Wallonie Gemeenten in de provincie Henegouwen Aat Aiseau Presles Anderlues Antoing Beaumont Belœil Bergen Bernissart Binche Boussu Brugelette Brunehaut Celles Chapelle lez Herlaimont Charleroi Chatelet Chievres Chimay Colfontaine Courcelles Doornik Dour Ecaussinnes Edingen Elzele Erquelinnes Estaimpuis Estinnes Farciennes Fleurus Fontaine l Eveque Frameries Frasnes lez Anvaing Froidchapelle Gerpinnes s Gravenbrakel Ham sur Heure Nalinnes Hensies Honnelles Jurbeke Komen Waasten La Louviere Le Rœulx Lens Les Bons Villers Lessen Leuze en Hainaut Lobbes Manage Merbes le Chateau Moeskroen Momignies Mont de l Enclus Montigny le Tilleul Morlanwelz Opzullik Pecq Peruwelz Pont a Celles Quaregnon Quevy Quievrain Rumes Saint Ghislain Seneffe Sivry Rance Thuin Vloesberg Zinnik Belgie Provincies Gemeenten, wikipedia, wiki, boek, boeken, bibliotheek, artikel, lezen, downloaden, gratis, gratis downloaden, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, foto, muziek, lied, film, boek, spel, spelletjes, mobiel, telefoon, Android, iOS, Apple, mobiele telefoon, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, Web, computer