Een zaadcel antherozoide spermatozoide of spermatozoon meervoud spermatozoa is de mannelijke haploide geslachtscel Afhankelijk van de levenscyclus van het soort worden de zaadcellen door haploide organismen gevormd door mitose zoals bij mossen varens en vele algen in antheridia of bij diploide organismen door meiose reductiedeling zoals bij dieren in de testes Dierlijke zaadcellen werden in 1677 door Antoni van Leeuwenhoek ontdekt Spermatozoiden bij algen en planten Een zaadcel kan een eicel bevruchten om een zygote te vormen die dan afhankelijk van de levenscyclus tot een nieuw organisme kan uitgroeien of zich meiotisch delen DierenBij mannelijke dieren worden zaadcellen in grote hoeveelheden gemaakt in de teelballen en in het sperma bij de ejaculatie met miljoenen tegelijk uit het lichaam getransporteerd Menselijke zaadcel Menselijke zaadcellen hebben een kop van 0 005 bij 0 003 mm en een zweepstaartje van 0 05 mm lang De staart wordt door de zaadcel gebruikt om zich voort te bewegen De zaadcel bevat slechts een zeer kleine hoeveelheid cytoplasma hij heeft de specifieke functie van het transport van het DNA Onder normale omstandigheden bevat een zaadcel de informatie die het geslacht van een kind bepaalt Net voor de staart liggen erg veel mitochondrien die voor de energievoorziening dienen In de kop van de zaadcel zit het dat een enzym bevat waarmee de eiwitlaag van de eicel afgebroken kan worden Zo kan de zaadcel de eicel binnendringen Een zaadcel kan in het lichaam van de vrouw gemiddeld twee dagen overleven Onder gunstige omstandigheden kunnen zaadcellen tot zes tot tien dagen na geslachtsgemeenschap in het lichaam van een vrouw overleven en soms nog langer Hierdoor kan bij een eisprong tot zeven dagen of meer na geslachtsgemeenschap in sommige gevallen tot een bevruchting leiden Om vast te stellen of een man onvruchtbaar is kan een semenanalyse gedaan ZaadcelBronnenNed Tijdschrift voor Geneeskunde 2005 149 pp 1207 1210 Levenscyclus en voortplanting van organismen Ongeslachtelijke voortplanting apomixis automixie binaire deling maagdelijke voortplanting parthenogenese vegetatieve vermeerdering knopvormingGeslachtelijke voortplanting mannelijk vrouwelijk eenslachtig tweeslachtig geslachtsverdeling eenhuizig dichogamie protandrie protogynie tweehuizigMetamorfose gedaanteverwisseling volledige gedaanteverwisseling onvolledige gedaanteverwisseling ei imago instar larve nimf pop subimago vervellingParasitisme ectoparasiet endoparasiet gastheer gastheerwisseling infestatie parasiet tussengastheer tussenwaardplant vector waard waardplantMijlpalen van de levenscyclus meiose reductiedeling gameet eicel zaadcel bevruchting plasmogamie karyogamie zygoteGeneratiewisseling monogenetische cyclus digenetische cyclus trigenetische cyclus gametofoor gametofyt gametogenese generatie spore sporofyt voorkiemKernfasewisseling dikaryon diplofase diplohaplofasische diplohaplont diplofasische cyclus diplont diploidie haplofase haploidie kernfase haplofasische cyclus haplont heterofasische cyclusMeiotische deling gametische meiose intermediaire of sporische meiose zygotische meiosePloidie haploidie diploidie diploidisatie fractionatie triploidie tetraploidie hexaploidie octoploidie euploidie alloploidie autoploidie aneuploidieAfwisseling van individuen haplobiont diplobiontVerdere levenscyclus zaadplanten levensfase chronologie van de menselijke zwangerschapsontwikkeling embryogenese Voortplantingssysteem bij zoogdieren Vrouwelijk vrouw eierstok ovarium eicel oocyt eileider tuba uterina vulva baarmoeder uterus baarmoederhals cervix schede vagina Mannelijk man teelbal testis bijbal epididymis balzak scrotum zaadleider prostaat voorstanderklier penis zaadcel spermatozoide Algemeen voortplanting bevruchting zygote zwangerschap dracht embryo foetus bevalling levenscyclus Beschrijvende plantkunde terminologie voor zaadplanten Algemeen habitus Levensvorm groeivorm fytografie boom boomkruin bladverliezend chamefyt dwergstruik eenjarige plant epifyt fanerofyt fenologie geofyt grasachtige plant groeivorm groenblijvend halfstruik hapaxant heester helofyt hemikryptofyt houtige plant hydrofyt klimplant kruidachtig levensduur levensvorm liaan loofboom loofverliezend meerjarige plant monocarpisch naaldboom overblijvend kruid overblijvende plant pol rozet struik succulent teloomtheorie thallus therofyt tweejarige plant vaste plant waterplantCellen en Weefsels Anatomie amp morfologie apoplast bladgroenkorrel celwand chloroplast collenchym cortex cuticula eicel epidermis felleem fellogeen felloderm floeem gameet gametofyt haar houtvat huidmondje hypodermis intercellulair klierhaar kurk kurkcambium kurkschors merg meristeem middenlamel palissadeparenchym parenchym periderm plantaardige cel plastide schors sclereide sclerenchym spermatozoide sponsparenchym steencel stippel symplast topmeristeem trachee tracheide tylose vaatbundel vacuole vrucht xyleem zaadcel zeefvat zygoteOrganen orgaanstelsels Wortel bijwortel centrale cilinder diktegroei endodermis exodermis luchtwortel medulla merg penwortel pericambium pericykel rhizodermis rizoide secundaire diktegroei centrale cilinder topmeristeem wortel wortelhaar wortelmutsje zijwortelStengel stam bast cambium centrale cilinder cladodium cladofyl concaulescentie cortex diktegroei fyllocladium knoop lenticel metatopie stekel stele spil stengel tak topmeristeem schors stam uitloper vertakking wortelstokBlad ader blad bladgroen bladgroenkorrel bladkussen bladmoes bladnerf bladschede bladschijf chloroplast bladstand bladsteel bladvoet catafyl cladoprofyllum chlorenchym fyllodium fyllotaxis hoofdnerf kokertje ligula nerf nervatuur prefoliatie ptyxis steunblaadje tongetje tuitje vernatie zaadlob zijnerfLevenscyclus bloei voortplanting Bloem gameet spore actinomorf androecium androfoor androgynofoor anthofoor anthere anthotaxis bijkelk bloemstengel bloeiwijze bloemgestel bloem bloembodem bloembekleedsel bloemdek bloemdekblad bloemkroon bloemstengel bractee calyx carpel carpofoor caulis connectivum corolla discus epicalyx estivatie filament funiculus gametofyt gynoecium gynofoor helmbindsel helmdraad helmhokje helmhokje hoogteblad hypanthium hypsofyl inflorescentie integument kegel kelk kelkblad knopligging kroon kroonblad macrospore meeldraad meeldraaddrager microspore nucellus omwindsel ovarium ovulum periant perigoon petaal pollenbuis receptaculum schijf schutblad sepaal sporangium spore sporofyl sporophyllum sporofyt stamper stamperdrager stempel stengel stigma stijl stylopodium strobilus tepaal theca vruchtbeginsel vruchtblad zaadknopkern zygomorfZaad vrucht kieming carpel cotyl cryptocotylair embryo endosperm epigeisch fanerocotylair hypogeisch integument kieming kiemopening kiemwit micropyle micropylaire buis mierenbroodje navelstreng perisperm placenta pluimpje schijnvrucht vaatmerk vrucht vruchtbeginsel vruchtblad zaad zaadbeginsel zaadknop zaadhuid zaadlijst zaadlob zygote Beschrijvende bryologie terminologie voor levermossen mossen en hauwmossen Gametofytfase androecium antheridium archegonium blad bladnerf bladoortje calyptra eicel fylloide gametangium gametofoor gameet haploidie huikje merg protonema rizoide spermatozoide voorkiemSporofytfase columella dekseltje elatere gynoecium diploidie kapselsteel operculum parafyse peristoom seta sporangium sporekapsel spore sporofyt sporogoon zuiltje zygoteMorfologie amp anatomie acrocarp mos centrale cilinder cladocarp mos cuticula epidermis folieus levermos huidmondje levensvorm pleurocarp mos slaapmos sluitcel thalleus levermos topkapselmos Plantkunde en deelgebieden Geobotanie planten als onderdeel van de biosfeer Plantengeografie adventief areaal beschermingsstatus bioom endemie exoot flora floradistrict floristiek hoogtezonering invasieve soort Plantengeografie status stinsenplant uitsterven verspreidingsgebiedPaleobotanie archeobotanie dendrochronologie fossiele planten gyttja palynologie pollenzone varens veenVegetatiekunde amp plantenoecologie abundantie associatie bedekking biodiversiteit biotoop boomlaag bos Braun Blanquet methode broekbos climaxvegetatie clusteranalyse coenocline concurrentie constant taxon contactgemeenschap differentierend taxon dwergstruweel ecologische gradient ecologische groep Ellenberg indicatorwaarde gemeenschapsgradient grasland heide kentaxon kruidlaag kwelder minimumareaal moeras moslaag ordinatie pioniersoort plantengemeenschap potentieel natuurlijke vegetatie presentie regenwoud releve ruigte savanne schor steppe struiklaag struweel successie syntaxon syntaxonomie Tansley methode toendra tropisch regenwoud trouw veen vegetatie vegetatielaag vegetatieopname vegetatiestructuur vegetatietype vergrassing verlandingIdiobotanie planten onder gecontroleerde omstandigheden Plantenmorfologie amp anatomie beschrijvende plantkunde adventief apoplast blad bladgroenkorrel bladstand bloeiwijze bloem bloemkroon boomkruin celwand chloroplast collenchym cortex cuticula eicel epidermis felleem fellogeen felloderm fenologie floeem fytografie gameet gametofyt groeivorm haar houtvat huidmondje hypodermis intercellulair intercellulaire ruimte kelk kroonblad kurk kurkcambium kurkschors levensduur levensvorm merg meristeem middenlamel palissadeparenchym parenchym periderm plantaardige cel plastide schors sclereide sclerenchym spermatozoide sponsparenchym sporofyt stam steencel stengel stippel symplast tak thallus topmeristeem trachee tracheide tylose vaatbundel vacuole vrucht wortel xyleem zaad zaadcel zeefvat zygotePlantenfysiologie ademhaling bladzuigkracht evapotranspiratie fotoperiodiciteit fotosynthese fototropie fytochemie gaswisseling geotropie heliotropisme nastie plantenfysiologie plantenhormoon rubisco stikstoffixatie stratificatie transpiratie turgordruk vernalisatie winterhard worteldrukPlantensystematiek taxonomie botanische nomenclatuur Angiosperm Phylogeny Group APG I systeem APG II systeem APG III systeem APG IV systeem algen botanische naam cladistiek Cormophyta cryptogamen classificatie embryophyta endosymbiontentheorie endosymbiose evolutie fanerogamen fylogenie generatiewisseling groenwieren hauwmossen kernfasewisseling korstmossen kranswieren landplanten levenscyclus levermossen mossen PPG I systeem Pteridophyte Phylogeny Group roodwieren varens zaadplanten zeewierOverig Bijzondere plantkunde algologie bryologie dendrologie fycologie lichenologie mycologie pteridologie